Đường hiệp liệt, gập án Thiện Thành, Thái điều tra minh oan Hiền, Tích.
Tú Thái từ biệt Tuy Hòa sau mười lăm ngày tá túc tại chùa Tuy Hòa. Hòa thượng ngoài giờ cùng Tú Thái đàm đạo văn chương, chơi cờ, dạy chàng những thế võ cấp tốc; chàng vô cùng thưởng thức đời sống dưới mấy gốc cổ thụ ở sân chùa.
Quyển Viễn trình Nhật ký khác quyển Bố Y Ký ức. Tú Thái ghi chép đất đai nhân vật, Bố Y, những phong cảnh đẹp, những trạng thái chính trị từng vùng… Tú Thái gần dân chúng hơn, còn Bố Y ghi chép những tư tưởng cao siêu, và những nhân vật xuất phàm. Tú Thái ghi chép cả những món ăn ngon địa phương, những thảo mộc từng vùng… một tỉ dụ, Tú Thái ghi mấy loại cam, cam đường, cam giấy, cam sành, của từng vùng, vì vậy quan sát những đất đai của từng thứ cam, một khởi đầu của ngành nông địa học chăng? Ở chùa Tuy Hòa, sau khi viết xong truyện Tuy Hòa, chàng ghi món đậu phụ kho với chám đen và tương ngon đặc biệt …Bái biệt hòa thượng sư phụ, Tú Thái lên đường, vẫn y phục nho sinh, cứ ven sông Hồng tiến lên mạn ngược. Chủ định đến tận nguồn sông Hồng dù phải qua biên giới, nhưng áy náy lúc nào cũng nghĩ đến hai câu thơ mà tráng sĩ Áo Chàm ghi trong quyển nhật ký.
Trên đường mòn bờ sông, Tú Thái vừa đi vừa suy tư về chương trình học tập, không mấy lúc trời đã về chiều. Dựa lưng một gốc đa, quan sát khúc sông bên lở bên bồi. Đang ở bên bồi, chàng chặt cành cậy gọt thành một chiếc cọc, định tâm đóng cọc làm mốc dấu, sang năm lại đây đo xem đất bồi. Đang đóng cọc chợt quay lại, giạt gần chân chàng một mảnh bè đóng bằng những thân cầy chuối lớn.
Trên mặt bè, một người đàn ông và một người đàn bà lõa thể bị trói dài, chân tay bị buộc chặt xuống thân cây chuối. Lối trói buộc này, hai người nằm ngửa, không thể cựa quậy tự cởi trói, và dây thường qua cổ đã làm hai người bị thương. Trên đầu bè có cắm một biển gỗ, ghi mấy dòng:
« Gian phu Trương Hàn Tích và dâm phụ Trần Thị Hiền bị bắt quả tang giết chồng Trương Vũ Thành. Hội đồng hương chính xã Thiện Thành kết án, xử bè chuối trôi sông, để chúng nó đền tội trời. Nếu trôi giạt vào đâu xin đẩy ra giữa sông, cho công lý của Trời trôi theo dòng nước. Hội đồng hương chính Thiện Thành kính cáo »
Đọc xong mấy hàng chữ đã hơi mờ đi vì sóng nước, Tú Thái lẩm bẩm: « Công lý của Trời,? Trời nào? » Chàng trai chưa đến mười bảy tuổi ấy xấu hổ, lần đầu tiên thấy một thân thể phụ nữ lõa lồ. Chàng vội đến bụi chuối, chặt mấy lá che cho hai người. Vấn đề lương tâm đặt ra: Đẩy bè ra sông, hay cứu hai người? Trước hết, đến xem họ còn sống hay không. Nếu họ đã chết rồi thì để mặc dòng nước mang đi. Khi chẩn mạch cổ, Tú Thái thấy hai người còn thoi thóp. Quyết định cứu sống, chàng kéo bè vào bãi bồi, gượng nhẹ cắt hết những dây trói buộc, mở bình nước, rót vào miệng hai người mà đôi môi đã khô nứt nẻ. Vài giọt thôi, vài giọt thôi! chàng tự bảo. Cho uống nhiều nước là hết phương cứu chữa. Dọn dẹp bãi cỏ dưới gốc đa, chàng kéo hai người ra khỏi bè chuối. Lấy tấm chăn bọc kiếm quấn vào thân thể người đàn bà ; lấy bộ quần áo lót mình mặc cho người đàn ông…rồi lấy nhiều lá chuối đắp lên cho hai người. Chừng nửa giờ chàng lại cho vài giọt nước vào miệng họ. Đồng thời lấy khăn ướt lau mặt, lau trán cho hai người.
Nhân dịp tập luyện, Tú Thái múa kiếm chặt tan bè chuối thành những khúc nhỏ, theo dòng nước trôi đi, chỉ giữ lại bảng gỗ ghi án tội. Tú Thái săn sóc hai người thâu đêm, thành ra chàng cùng ngủ mệt gốc đa.
Bình minh trở lại. Ánh vàng qua cành đa linh động chiếu xuống nơi ba người nằm. Tú Thái thức dậy trước tiên. Thiếu phụ mở mắt nhưng không có tinh thần trong đôi mắt, còn người đàn ông hãy còn mê man bất tỉnh. Tú Thái nhẫn nại chờ ngày hôm sau. Bắt đầu cho hai người những giọt nước đường. Xét ra suy luận của Tú Thái hợp lý về y học. Không thể vội vàng, chàng phải nhẫn nại chờ họ tỉnh để biết căn do nội vụ, chưa biết định làm gì, nhưng nếu hai người oan uổng thì việc cứu giúp là bổn phận của hiệp liệt muôn đời. Dựng lều lá chuối, che nắng che mưa, rồi kiên nhẫn của chàng được phần thưởng vô cùng quí giá:
Bốn ngày sau hai người hồi sức. Sắc diện đổi thay. Chàng trai cũng khôi ngô đĩnh mạo, và thiếu phụ còn trẻ măng xinh đẹp. Nhìn tướng mạo chàng trai, Tú Thái lấy làm lạ chàng trai đã phạm tội dâm phu, mà dáng nét thiếu phụ cũng không phải « cáo chồn dâm tính » !
Tú Thái ghi lại lời khai của hai tội nhân như sau:
Lời khai của thiếu phụ:
« Tôi tên Hiền, họ Trần, năm nay hai mươi tuổi, sinh quán ở Thiện Thành, con gái ông Trần Văn Bôn và bà Đàm Thị Hảo. Năm mười chín tuổi lấy chồng tên Trường Vũ Thành. Chông tôi làm nghề thợ rèn. Trước kia có đi học, nhưng hai lần hỏng thi, ưa nghề đúc sắt, nên mới mở lò rèn. Khắp vùng chung quang Thiện Thành không có ai làm nghề này, cho nên dân chúng quý mến chồng tôi. Bao nhiêu dao kéo, nông cụ trông vùng đều do chồng tôi làm ra. Chồng tôi là người trung thực, tôi thưong yêu từ lâu, cho nên tôi đã từ chối hai người làng mà lấy chồng tôi. Hai người ấy, một theo nghề văn, tên là Đinh văn Kính, hiện làm thơ lại ở phủ thừa tỉnh, còn một theo nghề võ là Đinh Bá Kiều, chức tòng cửu phẩm đội trưởng chỉ huy huyện đội lệ. Hai người này với tôi cũng là bạn trong làng từ nhỏ cùng hỏi tôi, nhưng tôi lại lấy người thợ rèn, tôi không ngờ vì vậy mà hai người thù oán tôi. » « Cách đây chừng mươi ngày, (chúng tôi vẫn quen dậy sớm từ gà gáy) tôi từ thang gác xuống nhà dưới nơi có bể thổi lửa, và lò rèn, thấy chồng tôi nằm lăn dưới đất bất tỉnh, thì tôi cũng choáng váng, tối tăm mặt mũi, ngã xuống cạnh bên chồng tôi không thể nào dứng dậy. »
« Nửa mê nửa tỉnh, tôi chỉ biết có người phá cửa bồng tôi ra ngoài đường, thoáng nhìn thấy dân làng đông nghịt cửa nhà, tôi ngất đi. Khi tỉnh dậy thấy bị nhốt trong cũi tre cùng anh Trương Hàn Tích. »
« Anh Tích là em họ của chồng tôi, tôi cũng biết từ nhỏ, nhưng lớn lên thích đi săn bắn nơi rừng núi, thỉnh thoảng có về cho vợ chồng tôi thịt lợn rừng, hay lâm sản khác. »
« Tôi chỉ biết như vậy, tôi không hề thông gian với anh Tích, tôi một mực thương yêu chồng tôi, không hiểu sao chồng tôi tử nạn. Hội đồng hương chính kết tội, hai anh Kính, Kiều hùa nhau kết án, tôi hết sức kêu oan không được, chồng tôi mất rồi, thân tôi không đáng kể, chỉ thương anh Tích oan uổng thiệt mạng vì tôi. »
« Tráng sĩ cứu tôi, không ngờ sống sót, tôi thề đây là sự thật không thêm bớt. Trên bè chuối, nắng cháy thịt da, chúng tôi chịu đựng trên hai ngày, đến ngày thứ ba, biết không còn bao sức lực, tôi cố nói cho anh Tích nghe tiếng:
- Anh Tích, chồng em chết rồi, thân em đâu còn đáng kể, nhưng ân hận không biết kiếp nào trả nợ anh, sắp chết oan uổng vì cứu em! »
« Chẳng ngờ Hàn Tích lại nói:
- Anh thầm thương Hiền từ khi em còn con gái, chưa kịp nói ra thì em lấy anh Thanh. Anh thương yêu em, thấy em an vui hạnh phúc, anh rất vui lòng. Thỉnh thoảng lại biếu hai vợ chồng em sơn lâm hải sản, là cốt để giây phút thấy em. Anh không bao giờ và chẳng bao giờ nghĩ đến việc rủ em xa đường đạo lý. Nay đến nỗi này, chúng ta chẳng còn bao giờ nữa, chúng ta cùng chết như đôi vợ chồng nhé…thế là anh sung sướng không còn tiếc gì ở cõi đời này nữa… »
« Tôi chưa kịp trả lời, gọi anh không thấy trả lời, biết anh Tích đã vào cõi u mê. Thành tôi cũng cố nhắm mắt theo anh. »
Đấy là sự thực xin khai lại để tráng sĩ xét định. »
Trần Thị Hiền xin phép Tú Thái ký tên sau bản khai này trong cuốn Viễn Trình nhật ký.
Lời khai của thanh niên:
«Tôi tên Trương Hàn Tích, hai mươi tuổi, sinh trú Thiện Thành, con ông Trương Hàn và bà Đồ thị, học hành đủ viết đơn từ, đủ đọc thơ văn, vì ưa phóng khoáng tự do nên chọn nghề thợ săn, để luôn luôn đước ở nơi sơn lâm cùng cốc. Tôi là em họ anh Vũ Thành. Từ khi anh Thành lấy cô Hiền, thỉnh thoảng tôi có đến thăm. Tôi rất quý mến hai anh chị, hai người đều là bạn từ nhỏ của tôi.
« Cách đây mươi ngày, vào khoảng gà gáy, tôi sửa soạn lên rừng săn thú. Khi đi ngang qua nhà chị chợt nghe tiếng chị kêu la cầu cứu. Biết là có nguy biến, tôi phá cửa vào thì thấy anh còng queo dưới đất gần bễ lửa, còn chị thoi thóp bên cạnh, tôi bèn bế chị ra người đường, đang bế ra đường thì dân làng hô lớn bắt trói tôi lại. »
« Mới đầu họ bảo bắt quả tang tôi bắt cóc vợ người. Tôi cực lực phản đối chẳng ai nghe, nhắc họ còn anh Thành nằm còng queo trong nhà, không biết sống chết ra sao. Thế là họ đổi tội bắt cóc ra tội thông gian. Xúm nhau lại đánh tôi chết ngất. Khi tỉnh dậy thì mới biết mình bị nhốt trong cũi tre cùng chị Thành. Tôi đã hết sức giải thích, kêu oan, nhưng không ai nghe. Hai ngày sau, Hội động hương chính họp tòa, hai anh Kiều và Kính từ tỉnh và huyện về ngồi ghế công tố kết án chúng tôi phải thả bè chuối trôi sông. »
« Chúng tôi bị đánh đập, trói buộc trên bè, thả xuống sông không biết bao nhiêu ngày, tời khi tráng sĩ cứu lên. »
« Trước vị cứu tinh, cải tử hoàn sinh, tôi nguyện nói hết tâm tình. »
« Tôi thầm thương mến chị Thành, khi còn là cô Hiền, nhưng từ khi chị ấy lấy Thành, tôi không oán hận lại riêng vui vẻ vì Hiền an nhàn hạnh phúc. Đến thăm hai vợ chồng Thành luôn, nhưng không hề có ý định nào kéo nàng qua đường tội lỗi. Tôi cũng quý mến anh Thành như chính anh tôi. Nhắc lại mối tình hoàn toàn trong sạch của tôi, chính Hiền cũng không hay, mãi khi trên bè chuối, không tài nào tự giải thoát, biết lúc sức tàn trí cạn, tôi mới nói thực với nàng, lại nguyện xin cùng nàng làm vợ chồng qua miền cực lạc. »
« Nay tráng sĩ đã cứu sống tôi, tôi phải nói thật sự tình như vậy, xin tráng sĩ tùy nghi định đoạt. »
Ký tên: Trương Hàn Tích
Tú Thái vô cùng xúc động. Chàng trách dân làng không chịu khó tìm kiếm nguyên do cái chết của Vũ Thành, vội vàng theo bề ngoài kết án. Cứ theo tả lại thì xã Thiện Thành cũng là một xã ven sông, nhưng rất xa trên thượng lưu, muốn tới nơi phải ba bốn ngày đường. Nhưng đã trót đi vào chuyện này, chàng nghĩ bổn phận mình phải tìm ra manh mối. Chàng quyết định sẽ đến xã Thiện Thành.
Facebook
Twitter
