Nguyễn Phan hỏi:
- Cháu bé, người Hán đó là ai vậy?
- Ngài họ Lục tên Mạnh Tân, mới sang Giao-chỉ không lâu.
Đào Kỳ thuật sơ lược vụ gặp Lục Mạnh Tân cho Nguyễn Phan nghe. Đặng Thi Kế khen ngợi:
- Lục tiên sinh không biết võ, nhưng giống như một người hành hiệp giang hồ vậy.
Đặng Thi Kế thuật tiếp:
- Lê sư thúc tìm đến ta để bàn về kế thống nhất phái Tản-viên. Tiểu hữu người có biết về phái Tản-viên của ta không?
Đào Kỳ đã nghe Nguyễn Tam Trinh nói rồi, nó gật đầu:
- Phái Tản-viên cách đây 50 năm bị chia làm hai chi phái, nên dù người nhiều, sức mạnh, vẫn không phản được Hán, phục được Việt.
Đặng Thi Kế thuật:
- Đúng! Ta cầm đầu một chi phái. Một chi phái khác do họ Trưng cầm đầu. Hai bên kình chống lẫn nhau. Lê sư thúc tự đến nhà họ Trưng, đem hết sở trường dạy cho Trưng Trắc, Trưng Nhị, giúp cho hai cô này trở thành cao thủ bậc nhất. Sau đó tìm đến ta, đứng ra hỏi vợ cho con ta là Thi Sách lấy Trưng Trắc. Ngươi thử nghĩ xem, sư thúc ta uy tín biết mấy, mà người đứng ra chủ trì hôn nhân của con ta thì là điều ta cầu mà không được. Sau cuộc hôn nhân thì sư thúc bảo ta truyền chức chưởng môn cho con. Hệ phái kia họ cũng truyền chức chưởng môn cho Trưng Trắc. Thế là phái Tản-viên đã thống nhất. Sợ rằng bên phía họ Trưng có điều dị nghị, sư thúc còn đề nghị rằng, con ta và Trưng Trắc vẫn giữ chức chưởng môn của nhà mình. Còn tổng chưởng môn thì do Trưng Nhị là em Trưng Trắc. Thế là phái Tản-viên của ta trở thành hùng mạnh vô cùng. Ta thầm cảm ơn trời đất ban cho môn phái ta một người sư thúc như vậy.

Ông ngừng lại thờ dài:
- Sau khi truyền chức chưởng môn cho con, ta bỏ Mê-linh về Thái-hà ở với sư thúc để bàn việc thống nhất các phái võ Lĩnh Nam. Ta nhất tâm kính phục sư thúc, nên người nói gì ta cũng nghe, cũng làm...
Cho đến một ngày kia, ta khám phá ra rằng vụ Phong-châu song quái phản sư đệ ta là Nguyễn Thành Công vì chúng được Lê sư thúc bí mật truyền thụ võ công. Sư thúc sai các đệ tử làm Huyện-uý, giới thiệu Song-quái với Thái-thú, để chúng được làm việc tại phủ Tế tác.
Đào Kỳ kêu úi chà:
- Thực là độc địa!
Nguyễn Phan hỏi:
- Sao cháu lại ngạc nhiên?
Đào Kỳ thản nhiên thưa:
- Song-quái phản sư môn thì ai cũng biết. Còn việc Song-quái theo Lê tiên sinh thì không ai biết. Song-quái làm việc cho Tế-tác, thì chúng nhân thiên hạ có thù là thù Nguyễn Thành Công tiên sinh, chứ đâu có ghét Lê tiên sinh. Tức là Lê tiên sinh dùng Giáo Tàu, đâm Chệt. Còn Song-quái làm việc cho Tế-tác chúng biết hết tin tức, tình hình võ lâm cung cấp cho Lê tiên sinh. Mặt khác Lê tiên sinh chiêu mộ các phái, ai theo thì thôi, ai không theo thì tiên sinh cho Song-quái báo cáo với phủ Tế tác, nhờ tay người Hán triệt hạ dùm.
Đặng Thi Kế lắc đầu:
- Sai rồi! Chú em chỉ biết được một mà không biết được hai. Lê sư thúc còn bí mật cài người, chiêu dụ người của các môn phái. Sai những người này làm nhiều điều chống thái thú, để Song-quái thu thập tin báo cáo lên, thái thú sẽ ra tay triệt hạ những đối thủ dùm. Dĩ nhiên Lê sư thúc không cho Song-quái biết những người mà sư thúc cài vào. Song-quái cứ tưởng những người kia tuân lệnh môn hộ họ mà chống Hán, chứ có ngờ đâu do sư thúc sai phái. Trong những người sư thúc cài vào các phái, có ai phản bội, sư thúc dùng Song-quái giết chết để khỏi bị lộ cơ mật.

Ông lắc đầu:
- Ta khám phá ra tất cả những điều đó, mà bàng hoàng cả người. Ta như người ở trên mây bị rơi xuống vũng bùn. Ta khẩn khoản xin sư thúc bỏ việc ấy đi. Sư thúc không những không nghe ta, còn mắng chửi thậm tệ và đuổi ta ra khỏi Thái-hà trang. Trước khi đi, người rót ra hai ly rượu, gọi là rượu vĩnh biệt để từ nay đường ai nấy đi. Ta không biết, uống vào, lát sau say, ngã xuống. Lúc tỉnh dậy thì thấy mình bị giam tại đây.
Nguyễn Phan sực nhớ ra chuyện gì hỏi:
- Ngươi nói rằng các phái đều có người của Lê Đạo Sinh cài vào, vậy phái Long-biên của ta có những ai?
Đặng Thi Kế mỉm cười:
- Thì còn ai nữa, chính là ba đệ tử của ngươi: Lê Nghĩa Nam, Hoàng Đức Tiết và Mai Huyền Sương. Còn phái Cửu-chân thì người chinh phục được năm trong chín vị Lạc-hầu theo Hán. Hai Lạc-hầu chìm đắm vào vòng văn chương, bỏ võ nghiệp. Còn Đào, Đinh trang thì dùng Song-quái vu vạ rằng sắp khởi binh để thái thú mang quân tiêu trừ... Song ta ở trong tù năm năm rồi, thành ra không rõ biến chuyển ra sao.
Đào Kỳ kể sơ lược tình hình bên ngoài cho Đặng Thi Kế nghe, rồi kết luận:
- Nguyễn tiền bối thì Lê tiên sinh giam để biết bí quyết võ công? Còn tiền bối, tại sao Lê tiên sinh không giết, mà lại giam làm chi?
Đặng Thi Kế xoa đầu Đào Kỳ:
- Chú em hỏi câu này thật chí lý. Nguyên vì sau khi Văn-lang bị Thục diệt. Tất cả võ công đều chép thành một bộ sách gọi là Văn-lang võ học kỳ thư thường gọi tắt là Văn-lang võ kinh, cất ở một nơi cực kỳ bí mật, chỉ người chưởng môn mới biết. Người chưởng môn cần phải giữ cây búa của sư tổ truyền lại. Với cây búa đó thì mới mong tìm được võ kinh. Thế nhưng từ bốn đời rồi, thái sư tổ của ta có đến nơi cất dấu võ kinh thì không còn nữa, thành ra cái búa chỉ có tính cách tượng trưng mà thôi. Hiện những ai muốn thành anh hùng vô địch, cần có yếu quyết nội công Văn-lang hoặc Cửu-chân thiên về Dương cương, hợp với nội công Âm nhu của Long-biên. Sư thúc ta biết thế nên bắt giam Nguyễn tiên sinh đây để bắt người truyền nội công Âm nhu cho hợp với nội công Dương cương của phái Tản-viên người đã tập được. Ta biết sư thúc vì muốn thống nhất các phái võ, để khởi binh làm vua Lĩnh-nam. Việc phất cờ thì ai cũng đồng ý, nhưng phương thức thống nhất bá đạo như vậy thì thực là phi đạo đức, trái với hiệp nghĩa giang hồ.
Nguyễn Phan bảo Đào Kỳ:
- Cháu phải trở về tìm cách ăn cắp cây búa của sư tổ Sơn Tinh đến đây cứu Đặng Thi Kế.

Đặng Thi Kế cúi đầu buồn thảm:
- Nguyễn tiền bối! Chậm mất rồi. Sư thúc cho tôi uống thuốc độc, gân cốt nhũn hết, tôi có được cứu ra cũng thành vô dụng. Hơn nữa Văn-lang vũ kinh hiện lưu lạc nơi nào không biết. Tuy vậy người nào được Văn-lang vũ kinh cũng vô ích. Vì khi xưa Vạn-tín hầu chỉnh đốn lại, có chép làm hai bản, một bản trả cho phái Tản-viên, một bản người giữ. Nhưng người chỉ truyền cho đệ tử người những gì về Âm nhu của người, còn những gì về Dương cương của Tản-viên thì trả cho Tản-viên. Tuy người chép, nhưng mỗi câu chép thiếu một chữ. Để nếu người ngoài bắt được, luyện cũng không kết quả. Những chữ thiếu đó, người chế thành bài quyết, phái Tản-viên chỉ truyền cho chưởng môn mà thôi. Bây giờ Đào tiểu hữu ở đây, ta truyền cho ngươi, để một mai nếu có hậu thế nào tìm ra bộ Văn- lang vũ kinh thì tiểu hữu truyền cho họ bài quyết, họ luyện tập sẽ trở thành anh hùng vô địch.
Ông ghé vào tai Đào Kỳ đọc bài quyết dài 40 câu. Đào Kỳ nhẩm một lúc thì thuộc ngay.
Đặng Thi Kế nói:
- Bây giờ tiểu hữu đi tìm búa đi, rồi đến đây cứu chúng ta một thể.
Đào Kỳ đưa Nguyễn Phan về phòng, bóp vòng xích lại như cũ. Khoá cửa các phòng giam, rồi theo đường cũ trở ra. Nó về tới phòng thì đã sang canh năm. Nó vội rửa mặt, xúc miệng rồi đến phòng Phương Lan. Nó nghiệm thấy rằng gần đây Phương Lan không thường ở nhà. Nàng hay dùng xe ngựa đi ngao du các nơi, đến chiều tối mới về. Lục Mạnh Tân cũng không thấy đến giảng sách nữa.
Hôm nay nó chờ Phương Lan đến tối cũng không thấy nàng về. Nó đóng cửa phòng sách rồi đi ăn cơm. Cơm chiều xong, nó định ra phía sau trang ngắm mặt trời lặn thì Đức Hiệp gọi nó:
- Chú em! Chú đi với ta lên gặp Lê lạc hầu.
Đào Kỳ rùng mình:
- Không lẽ Lê Đạo Sinh đã biết những việc của ta, nên gọi để hành tội chăng?

Nghĩ một lát nó biết là không phải. Nếu Lê Đạo Sinh biết những việc đó thì y đã tức tốc giết nó hay giam nó để diệt khẩu, chứ đời nào lại gọi tử tế thế này. Tới cửa đại sảnh, Đức Hiệp hô lớn:
- Văn Lang đến hầu sư phụ.
Lê Đạo Sinh nói vọng ra:
- Cứ vào đi.
Đào Kỳ bước vào thi lễ. Đạo Sinh chỉ ghế cho nó ngồi:
- Cho phép ngươi ngồi.
Chậm chạm một lúc rồi Đạo Sinh nói:
- Văn-lang, người làm thư đồng cho tiểu thư bấy lâu, ngươi có thấy con ta hành động gì khác lạ không?
Đào Kỳ nói ngay:
- Tôi không để ý nên không rõ. Có điều mấy ngày gần đây, tiểu thư thường vắng nhà luôn. Lục tiên sinh cũng không đến giảng sách nữa.
Lê Đạo Sinh nói:
- Con ta và Lục tiên sinh mất tích từ hôm qua.
Đào Kỳ ngạc nhiên:
- Ai mà dám cả gan bắt cóc tiểu thư với Lục tiên sinh?
Đạo Sinh lắc đầu:
- Không ai bắt cóc cả! Nhưng con gái ta đã bỏ nhà trốn theo Lục tiên sinh rồi. Lục tiên sinh tư tình với con gái ta, nó có mang. Tiên sinh sợ ta bắt lỗi, cùng nó trốn đi. Trong trang không ai biết, chỉ có ta với ngươi mà thôi. Bây giờ ta cho người đi tìm về. Vậy ngươi phải kín miệng, việc này lộ ra là ta giết ngươi liền. Ai hỏi ngươi tiểu thư đi đâu, thì ngươi phải nói là tiểu thư đi Mê-linh thăm họ ngoại. Kể từ giờ phút này, ngươi được lên đây hầu cận ta.

Đào Kỳ nghe lời nói ngọt ngào của Lê Đạo Sinh nhưng nó cảm thấy ớn da gà. Nó biết nếu Lê tìm không ra con gái, thì y sẽ giết nó để bịt miệng. Tuy trong lòng biết vậy, nhưng mặt ngoài nó vẫn giả bình tĩnh để qua mặt Lê Đạo Sinh.
Công việc hàng ngày của nó rất bận rộn, vì Lê Đạo Sinh luôn luôn có khách đến thăm. Nó phải bưng nước, hoa quả, rượu mời khách. Những lúc ngồi không nó ôn lại những câu ca khuyết mà Nguyễn Phan, Đặng Thi Kế dạy nó, để sau này nó dạy lại cho người phái Long- biên và Tản-viên. Nó cố gắng tìm dịp lén vào thăm Nguyễn Phan và Đặng Thi kế, nhưng đêm nào nó cũng phải hầu hạ cho tới khuya mới được đi ngủ.
Chiều hôm đó Lê Đạo Sinh bảo nó:
- Ta cho ngươi về phòng ngủ trước, vì đêm nay ngươi phải thức khuya phục thị khách. Từ hôm ngươi hầu ta đến giờ, ta thấy ngươi kín đáo, cần mẫn, nên ta tin tưởng ngươi, mà cho ngươi phục thị đêm nay.
Đào Kỳ nghe Lê Đạo Sinh nói câu đó, nó biết Lê đã theo dõi nó mấy tháng nay. Thấy nó tỏ ra ngu dại chân thật nên cuộc tiếp tân này mới cho nó dự. Nó đặt mình ngủ một giấc, giật mình thức dậy thì trăng đã lên cao. Nó vội vàng chạy lên đại sảnh, đã thấy đèn đuốc sáng choang. Nó thấy đủ mặt mười đệ tử của Lê Đạo Sinh, trong đó có Hoàng Đức, Huyện-uý Long Biên. Trong hai năm qua, nó đã lớn lên rất nhiều. Hoàng Đức không nhận ra nó.
Đức Hiệp bảo nó:
- Chú em! Chú chỉ có nhiệm vụ điều khiển đám nữ tỳ bưng thức ăn từ nhà sau lên đại sảnh, theo lệnh ta mà thôi. Còn mọi chuyện khác đã có người khác làm. Đây, chú nên biết mặt bốn nữ tỳ. Tất cả đều giống nhau bằng chữ Hà: Xuân Hà mặc áo xanh, Hạ Hà mặc áo đỏ, Thu Hà mặc áo trắng, Đông Hà mặc áo đen.

Đào Kỳ nhìn bọn nữ tỳ, đều tuổi ngang nó, người nào cũng xinh đẹp cả. Nó đã nghe nói Lê Đạo Sinh bỏ tiền ra mua những thiếu nữ xinh đệp từ các trang dưới quyền, mang về dạy dỗ cho ca hát, nấu ăn, để hầu hạ. Tuy là con nhà Lạc-hầu, nhưng tính nó bình dị, ngước mắt nhìn các nữ tỳ với vẻ thương xót. Nó nói:
- Các em cứ ngồi đây nghỉ ngơi. Khi có việc, ta sẽ chỉ cho sau.
Nó ngồi phía trong đại sảnh, thấy khách đến lúc càng đông. Cứ mỗi người tới, nó lại cho mấy thiếu nữ bưng rượu, hoa quả ra mời.
Khách dần dần tới khá đông, hầu hết là đệ tử hoặc các Lạc-lầu, Động-chủ của Lê Đạo Sinh. Quan khách được mời vào những chỗ ngồi nhất định. Cuối cùng chỉ có hai chỗ trống, Đức Hiệp đến bên Lê Đạo Sinh nói:
- Chỉ còn thiếu có Lạc-hầu Nghi-sơn mà thôi.
Lê Đạo Sinh gật đầu, rồi tiến đến ghế ngồi chủ toạ. Hoàng Đức đứng dậy hô lớn:
- Đệ tử Thái-hà trang và các Lạc-hầu, Động-chủ tham kiến Lục-trúc tiên sinh, kính chúc tiên sinh thọ tỷ Nam-sSơn.
Lê Đạo Sinh vẫy tay tỏ ý miễn lễ rồi nói:
- Hôm nay ta mời các Lạc-hầu, Động-chủ và đệ tử về để loan báo một việc: Kiến Vũ hoàng đế đã thắng được Vương Mãng, khôi phục Trung-nguyên. Người vừa ban lệnh triệu hồi thứ sử Đặng Nhượng về, bãi bỏ chức Thứ sử Hợp-phố.
Ngừng một lúc, Lê Đạo Sinh tiếp:
- Thái-thú Cửu-chân là Nhâm Diên bị giết, thì ra Nhâm Diên không chịu thi hành chính sách dùng người Việt thay người Hán của Lĩnh-nam công Nghiêm Sơn. Lĩnh-nam công cho Hợp-phố lục hiệp giết đi, và cử Hợp-phố nhị hiệp Lư Dương thay thế. Đô-uý là Hợp-phố tam hiệp Hà Thiên. Còn Đô-sát là Vũ Hỷ. Còn về việc Nam-hải thì Vũ Hỷ sẽ trình bày.
Vũ Hỷ đứng lên nói:
- Thái thú Nam-hải là người khởi nghiệp bằng võ công. Khi Vương Mãng cướp ngôi nhà Hán, y được Vương cho về làm thái thú. Lúc Lĩnh-nam công cùng Hợp-phố lục hiệp kinh lược đất Nam-hải, y thấy bị yếu thế đành theo Hán. Nhưng y vẫn tổ chức quận Nam-hải thành một giang sơn riêng. Gần đây y bị Khúc-giang ngũ hiệp giết chết cùng một lúc với em y làm Đô-uý. Lĩnh-nam công nhân đó cử người thân tín làm Thái-thú, Đô-uý, Đô-sát.
Đức Hiệp thắc mắc:
- Khúc Giang ngũ hiệp là người thế nào?

Lê Đạo Sinh nói:
- Họ người Lĩnh-nam, võ công rất cao cường. Người nào cũng có bản lĩnh ngang với ta, họ đều họ Trần. Trần Ngũ Gia mới thu ba đệ tử người Hán danh tiếng: Một là công chúa Vĩnh Hoà, con gái của Cảnh-thuỷ hoàng đế. Hai là quận chúa Lý Lan Anh, ba là quận chúa Chu Thuý Phượng. Ba người này được ban một thanh thượng phương bảo kiếm của Quang Vũ, được quyền Thượng trảm hôn quân, hạ trảm gian thần. Trần Ngũ Gia dùng kiếm này giết chết thái thú Nam-hải.
Vũ Hỷ tiếp:
- Còn Thái-thú Tượng-quận bị Tượng-quận Tam-anh giết chết. Sau đó Tượng-quận Tam-anh trốn lên Trường-sa đầu quân làm Đô-uý, Đô-sát cho Thái-thú Mã Anh. Lĩnh-nam công lại cử người thân về làm Thái-thú Tượng-quận.
Lê Đạo Sinh nói:
- Trước đây Lĩnh-nam công là ông vua, nhưng không có quyền, các Thái-thú tự do muốn làm gì thì làm. Bây giờ người đã nắm được năm quận trong sáu quận Lĩnh Nam. Các Thái-thú chỉ còn một quyền cai trị hành chánh. Trước đây mỗi quận có một quân 12.500 người và một sư kỵ binh. Mỗi huyện có một sư bộ và một lữ thiết kỵ. Bây giờ Lĩnh-nam công ra lệnh thống nhất tất cả các quận bộ, sư kỵ của các quận trực thuộc phủ Lĩnh-nam công. Còn sư bộ và lữ kỵ của các huyện thì đặt trực thuộc Đô-uý các quận. Nghĩa là Huyện-uý muốn có quân, thì phải trưng dụng của các Lạc-hầu.
Đức Hiệp hỏi Vũ Hỷ:
- Người đứng đầu Hợp-phố lục hiệp là Lưu Nhất Phương, sư đệ có biết là sẽ giữ chức gì không?
Phùng Chính Hoà lắc đầu:
- Đệ không biết. Dường như y được Lĩnh-nam công cho làm Uy-viễn tướng quân, thống lĩnh toàn bộ binh lực Lĩnh-nam.
Lê Đạo Sinh thủng thỉnh nói:
- Chúng ta mưu đồ biết bao nhiêu công lao, mới đưa được Vũ Hỷ làm Đô-sát Cửu-chân, và Phùng Chính Hoà làm Huyện-uý Ngọc-đường. Cộng lại chúng ta có tất cả sáu Huyện-uý, và bốn người làm việc tại phủ Đô-sát Giao-chỉ. Các người ghi nhớ: Chúng ta là người hiệp nghĩa, tuy làm quan với người Hán, nhưng không tham nhũng, không hại người. Các ngươi cần giữ thanh danh chữ Lục-trúc quân tử của ta.

Đào Kỳ chửi thầm:
- Tiên sư con mẹ mày! Mày mưu đồ bẩn thỉu, mà còn lên mặt đạo đức với cả đệ tử nữa. Thực bẩn thỉu hết chỗ nói.
Lê Đạo Sinh tiếp:
- Nghiêm Sơn là một vị đại hiệp người Hán, đến Giao-chỉ với một mục đích giống chúng ta. Chúng ta nên hoà hợp với người, tuyệt đối tránh đụng chạm với người. Mấy năm trước đây, Hoàng Đức có che chở cho một đệ tử danh gia, y là con út của Đào Thế Kiệt, tên Đào Kỳ vì tội y giết chết tám quân Hán. Ta có đem y dấu ở trong trang, dưới hình thức nô bộc, nhưng thực ra ta đối xử với y như con cháu, đệ tử. Ta không hiểu vì lý do nào đó mà Nghiêm công có thiện cảm với Đào Kỳ, nên viết thư bảo ta đưa y về Luy-lâu với người. Ta có viết thư nói rằng ta không hề bạc đãi y, còn cho y học văn, học binh thư, học Bách-gia, Chư-tử nữa, nhưng ta vẫn chưa dám cho y ra mặt, sợ huyện lệnh Long-biên kiếm chuyện.
Đào Kỳ bây giờ mới hiểu tại sao Lê Đạo Sinh lại đối đãi với y như vậy? Thì ra trước đây y có gửi thư cho Nghiêm Sơn, rồi Nghiêm Sơn viết thư cho Đạo Sinh gửi gấm. Nhưng nó nhủ thầm:
- Con mẹ mày tên Lê Đạo Sinh giả nhân giả nghĩa! Ông nội mày biết hết dã tâm của mày rồi. Hôm nay chúng mày diễn kịch khen Nghiêm Sơn, mục đích muốn ông nội mày nói với Nghiêm đại ca, để rồi chúng mày hại Nghiêm đại ca lúc nào không hay. Tổ cha mày! Chúng mày giả nhân giả nghĩa, tạo uy tín hầu làm bá chủ Lĩnh-nam thì cứ việc làm, tại sao chúng mày muốn diệt thiên hạ?
Nó nghĩ thầm, nếu nó không biết vụ Nguyễn Phan, Đặng Thi Kế bị giam thì có lẽ nó đã quỳ gối cung kính coi Lê Đạo Sinh là người anh hùng nghĩa hiệp nhất thiên hạ rồi.

Chú giải
(1) Đặng Dung, Thuật hoài. Câu này ý nói: Cuộc thế xoay vần, khiến cho ta đi đến chỗ khó khăn.
Đặng Dung, người làng Tả Thiên-lộc, huyện Can-lộc, tỉnh Nghệ-an. Không rõ sinh, mất năm nào. Ông là con Đặng Tất. Cả hai cha con đều là anh hùng dân tộc đời Hậu Trần. Đặng Tất giúp vua Trần Giản Định trung hưng nhà Trần, đánh đuổi quân Minh. Sau vua Giản Định nghe lời dèm pha, giết Đặng Tất. Đặng Dung đem quân về Thanh-hoá, tôn Trần Quý Khoáng -4 lên làm vua. Ông được Trần Quý Khoáng phong chức Bình-chương sự. Ông cầm quân chống với quân Minh. Một lần đánh úp quân Minh ở cửa Hàm-tử, ông lọt vào trướng của Trương Phụ, ông nhảy lên soái thuyền của Phụ, định bắt sống y. Nhưng ông không biết mặt y, nên Phụ trốn thoát. Sau vì quân ít thế yếu, ông bị bắt, giải về Yên kinh. Đi đến nửa đường, ông nhảy xuống sông tự tử chết. Ông là một đại tôn sư võ học đời Trần.
Câu thơ trên trích trong bài Thuật hoài, nguyên văn như sau:
Thế sự du du nại lão hà,
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca,
Thời lai đồ điếu, thành công dị,
Vận khứ anh hùng ẩm hận đa.
Trí chúa hữu hoài, phù địa trục,
Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà,
Quốc thư vị phục đầu tương bạc,
Kỷ độ Long-tuyền đới nguyệt ma.
Dịch nghĩa:
Việc đời dằng dặc, khốn nỗi mình đã già,
Trời đất mênh mông chỉ thu vào cuộc hát say.
Gặp thời thì bọn hàng thịt như Phàn Khoái, bọn câu cá như Hàn Tín cũng thành công.
Khi vận đã lỡ, thì người anh hùng cũng nuốt tủi hận.
Giúp vua, có lòng xoay đất, đổi vận.
Rửa gươm, tiếc rằng không kéo nổi sông Ngân Hà.
0
Nợ nước chưa đền đầu đã bạc,
Luống tiếc bao phen mài gươm dưới bóng trăng.
Hiện còn đền thờ của cha con ông hãy còn tại Tả Thiên-lộc, huyện Thiên-lộc, Nghệ-an.
Tài liệu chữ Hán
ĐNNTC,
Đồng-Khánh địa dư chí lược,
Can-lộc huyện phong thổ chí,
Thoát hiện vịnh sử.