Chương 16

Hai Chiếc Áo Vấy Máu

Kẻ sĩ quý nhất là phẩm hạnh.
Người thầy tối kị ấy nói bừa
Ý nghĩ nảy sinh tai họa đến,
Chưa chết mà danh tiếng nhuốc nhơ.

Lạc Tâm Điền người huyện Việt Tây, Ninh Viễn, học hành rất thông minh, khôi ngô tuấn tú, nhiều lần thi đều xếp thứ nhất. Nhà không giàu, làm nghề dạy học, nói năng hoạt bát, hay nói chuyện phòng khuê. Năm Quang Tự thứ hai, anh ta mở trường tại Nam Hoa Cung, ngoài trường thi Thái Bình, lớp học có mấy đứa trẻ. Nhà phía tây có một người tên là Nghê Trạch Sơn, xuất thân từ buôn bán, tích góp được hơn một ngàn quan tiền, thuê một ngôi nhà ở Nam Hoa Hội buôn thuốc phiện. Lấy một người vợ tên là Bành thị, dung nhan xinh đẹp tính tình hiền thục cần kiệm, tôn trọng và vâng lời chồng, song lại rất thích trang điểm, hàng ngày chỉ điểm phấn tô son. Bành thị có một đứa con trai tên là Xuân Lâm, mới tám tuổi cũng học ở lớp học của Lạc Tâm Điền. Lớp học có một nhà trên và một nhà ngang, không có tường bao. Bành thị thường ngồi ngoài thềm thêu hoa, lúc nghỉ Tâm Điền thấy Bành thị đẹp, lại rất khéo trang điểm, không khỏi thèm muốn khát khao, thường ra ngoài nhìn trộm. Hằng ngày, mỗi khi Trạch Sơn đi khỏi nhà, lại thấy một thanh niên đến chuyện trò cười cợt với Bành thị. Thèm muốn mà chưa được, Tâm Điền bỗng nổi máu ghen, nghĩ rằng ta đã muốn từ lâu còn chưa được, người là đứa nào dám đến chiếm nước ta. Tâm Điền rất ghét người thanh niên ấy.
Một hôm, Tâm Điền ngắm nhìn người đàn bà ấy, lúc trở vào thấy xung quanh chẳng có ai, thấy Xuân Lâm bước ra, Tâm Điển hỏi ngay. Nó bảo:
- Đó là chú Tôn, mở cửa hàng ngoài phố, chú ấy có đứa cháu con ông anh cũng học ở đây.
- Có phải là Tôn Quế Nguyên không? Chú đến nhà con làm gì thế?
- Chú ấy đến chuyện gẫu với mẹ.
- Thế thì nhất định chú ấy phải lòng mẹ rồi.
- Phải lòng là gì.
- Đi đi.

Xuân Lâm nghĩ, "phải lòng" có nghĩa là đi, cách nói ấy rất lạ và thú vị, thế là nó nhớ kỹ.
Một tối, Xuân Lâm ngồi học, thấy nó đọc sang sảng, câu chữ rõ ràng. Trịnh Sơn rất vui, nghĩ rằng năm nay được thầy Lạc dạy, nó khá lên rất nhanh, nếu học mấy năm nữa e rằng sẽ học hết chữ thầy. Thế rồi Trạch Sơn bảo vợ:
- Nếu có thức ăn hoặc rượu ngon thì đưa biếu thầy, thầy sẽ hết lòng dạy dỗ Xuân Lâm.
Bành thị vâng lời rồi đi ngủ. Xuân Lâm học một lúc lâu, nói:
- Cha ơi, con học thuộc rồi.
- Đọc thêm mấy lượt nữa, sáng mai dậy sớm đọc thuộc làu như thế mới ngoan.
Xuân Lâm đọc thêm một lúc, thấy buồn ngủ nói:
- Cha ơi cha, con không học nữa, con phải lòng đây.
- Phải lòng là gì?
- Phải lòng là đi.
- Đi là đi sao lại gọi là phải lòng? Ai dạy con đấy!
- Thầy dạy con.

Trạch Sơn truy hỏi, Xuân Lâm kể lại hết những lời Lạc Tâm Điền nói. Trạch Sơn đùng đùng nổi giận, quát Xuân Lâm đi ngủ.
Trạch Sơn nghĩ: vợ mình là người xấu, làm những điều xằng bậy, thầy trông thấy, làm xấu mặt ta, ra ngoài ta đâu còn dám ngửng mặt mà nhìn mọi người nữa. Ta giết quách đi cho khuất mắt, nhưng phải bắt cả đôi, không chứng cớ thì giết làm sao được. Thế rồi Trạch Sơn nghĩ ra một kế.
Hôm sau Trạch Sơn sắp sẵn một gánh thuốc, sau đó để ra ngoài bốn bát, rồi dặn vợ rằng:
- Nghe thấy thuốc trên phủ rất đắt, anh mang đi bốn bát lên phủ bán thăm giá, nếu đắt thì anh viết thư về, em sẽ thuê người mang lên.
Bành thị nói:
- Bao giờ thì anh gửi thư về?
- Chậm lắm thì cũng phải năm sáu ngày.
- Trạch Sơn bèn gánh thuốc lên huyện. Người em họ hỏi:
- Anh bán ở đâu?
- Trạch Sơn bảo lên phủ bán thăm giá.
- Thế bao giờ anh mới về?
- Cũng phải nửa tháng, bán xong rồi về.

Người em họ là Tôn Tử Lương, tính tình khinh bạc, chẳng nghề nghiệp, chỉ thích chơi gái. Cha mẹ khuyên bảo nhưng vẫn không nghe lời. Thấy Bành thị xinh đẹp, muốn hái hoa. Hắn thường kiếm cớ đến nhà Bành thị tán chuyện. Tuy Bành thị thích chuyện trò, nhưng lòng dạ vẫn đoan chính, chị nghĩ rằng anh ta là người thân, nên thường tiếp thuốc mời chè, bàn với anh chuyện nhà cửa. Tử Lương ngỡ chị họ có tình ý riêng tư, song còn ngại anh họ chưa dám ra tay. Nay nghe thấy anh họ lên phủ, thật là một dịp may hiếm có. Vì chồng đi xa, đêm chỉ có một mình nên rất sợ, Bành thị liền rủ chị Vương Tam sang ngủ. Chị Vương Tam tính khí kì quặc, lười nhác, chỉ thích ngủ, thường chửi mẹ chồng, cãi cọ với chị dâu, lại chơi thân với Bành thị nên hôm ấy gọi sang ngủ là chị sang ngay. Đêm ấy sau khi lên giường thấy bụng hơi đau, chị nói với Bành thị là đi ngoài, thế rồi Bành thị tự nhiên ngủ thiếp đi.
Tôn Tử Lương chờ đến canh hai, tới nhà họ Nghê trèo qua cửa sau đi tới nhà xí thì trượt ngã. Thấy dưới đất có một đống lù lù nhìn kĩ giống như đàn bà, tưởng rằng chị dâu họ chờ mình ở đây. Sờ thấy bó chân, Tử Lương rất mừng, lay không động đậy, sờ lên ngực, thấy áo ướt, lôi mạnh mới biết đã chết, sợ quá hồn xiêu phách lạc, co dúm người bỏ chạy. Vừa tới phố thì thấy một người xách đèn đi tới, thì đó lại là người anh họ Nghê Trạch Sơn. Nghê Trạch Sơn hỏi:
- Em đi đâu thế?
- Em... em đến đằng kia lấy nợ. - Tử Lương nói.
- Cái gì trên người em thế?
- Em bị ngã bên nhà xí nên áo bẩn.
Nói rồi vội vã bỏ đi.
Trạch Sơn nghĩ: "Ta giả vờ đi xa, vốn là để bắt kẻ gian phi, ai ngờ nó chạy thoát, tại sao mình hắn lại đầy máu?". Trạch Sơn vội vã về nhà, thấy cửa khép hờ, gọi vợ, không thấy thưa, cửa phòng lại mở, càng nghi đẫy, chửi ầm lên:
- Ghê thật, đêm không đóng cửa, chờ đứa nào?
Bành thị tỉnh giấc, thấy chồng, nói:
- Sao anh lại về?
- Mày hẹn hò đứa nào mà bây giờ chưa đóng cửa?
- Em chờ chị Vương Tam, chị ấy đi ngoài.
- Chị ấy đến làm gì?
- Anh bảo lên phủ, một mình ở nhà em sợ, gọi chị ấy sang ngủ.
- Chị ấy đi ngoài lâu rồi mà vẫn chưa về ư?
Bành thị gọi đến mấy tiếng, không thấy thưa, xách đèn ra ngoài xem, thấy chị bị giết chết ở góc nhà, sợ quá kêu ầm lên:
- Nguy rồi, nguy rồi, đứa nào đã giết chị ấy rồi.
Trạch Sơn ra xem, bèn nói:
- Đúng là Tôn Tử Lương giết rồi, tôi vừa thấy nó khắp người đầy máu.
Bành thị nói:
- Nếu anh biết nó giết, đêm nay mà không đi bắt, nó chạy thoát mình gỡ tội sao được.
Trạch Sơn thấy nói có lí, nghe giọng nói thì hình như vợ mình không thông dâm với hắn, bèn tới báo cho Bảo Ước người hàng xóm gần đó tới nhà xem, nhờ Bảo Ước cử người đi bắt hung thủ. Khi mọi người sắp vào, Trạch Sơn nói:
- Đợi tôi đứng chặn cửa sau, không thì nó chạy thoát mất.
Đến nhà họ Tôn, Bảo ước gọi Tử Lương, vợ hắn đáp:
- Không có nhà.
- Vừa thấy về nhà, sao lại không ra, chúng tôi phá cửa vào đấy.
Nào ngờ Tử Lương sợ quá, quả nhiên chạy ra lối cửa sau, vừa mở cửa thì Trạch Sơn tóm được, lôi ra phố, Bảo Ước khóa hắn lại. Sáng hôm sau giải lên quan.
Nơi ấy cách huyện không xa, quan lập tức xuống hiện trường khám nghiệm, thấy người bị chết do một nhát dao đâm vào mạng sườn. Quan gọi Bảo Ước tới hỏi, Bảo Ước nói đúng là Trạch Sơn thấy áo Tử Lương đầy máu. Quan hỏi Nghê Trạch Sơn:
- Ngươi với hắn là thân thích, tại sao hắn lại đến nhà anh ta giết người?
- Nó định đến gian dâm với vợ con, hận vì chị Vương Tam ngăn trở, cho nên giết chị.
- Ngươi đã biết hắn gian dâm, thì phải phòng bị chứ, - quan nói, - tại sao lại để gây ra án mạng?
- Con giả vờ đi xa, - Trạch Sơn nói, - vốn là để bắt kẻ gian dâm, ai ngờ hắn chạy thoát.
- Nó đã chạy thoát, sao lại biết nó gian dâm?
Trạch Sơn nói rằng thầy Lạc thường thấy hắn đến nhà, rồi nói với con mình rằng, đã phải lòng rồi, - rồi nói tiếp. - Còn việc hành dâm hay chưa con không biết.
Quan gật đầu, lệnh cho Trạch Sơn khâm liệm thi thể, rồi lập tức giải Trạch Sơn về huyện hầu tòa. Quan gọi Tôn Tử Lương hỏi:
- Mày là thằng chó má, tại sao giết người, hành dâm? Trước mặt ta ngươi phải khai rõ sự thật.
Tử Lương kêu oan, đúng là con đi lấy nợ về rồi trượt ngã.
- Tại sao không trình chiếc áo máu lên?
- Bẩm quan, con đã giặt rồi. - Tôn Tử Nương nói.
Quan đùng đùng nổi giận quát:
- Rõ ràng là mày giết, mà mày còn cãi bướng.
Rồi ông lệnh cho tay chân đánh một trăm roi. Tử Lương vẫn cứ kêu oan, quan lệnh đem kẹp Tử Lương. Tử Lương không sao chịu được đành phải kêu:
- Ngài tha cho con, con xin khai.
Quan thét thôi không kẹp nữa, Tử Lương khóc lóc nói:
- Chiếc kẹp này thật là khủng khiếp, mồ hôi con vã ra đầm đìa, đầu ngón tay bị dây cuốn chặt, gân cốt như đứt đoạn, đầu nhức, mắt hoa, sống dở chết dở. Việc này do con hiếu sắc nên bị báo ứng, vừa bắt đầu đã bị phạm tội, còn oán trách ai.
- Vẫn không khai ư? - Quan quát.
- Thưa ngài, con xin khai. Hằng ngày thấy chị dâu đẹp nõn nà, lại khéo trang điểm khiến con say đắm không sao kiềm chế nổi, thường kiếm cớ đến nhà chơi. Chị họ con là người khiêm tốn hòa nhà, tiếp đãi thuốc nước rất lịch sự. Con nghĩ rằng chị ấy cũng có tình ý với con. Thấy anh họ đi xa con khấp khởi mừng thầm, đêm ấy vào trước lúc canh ba con mò tới thông dâm. Vượt qua bức tường phủ rạ bên cạnh nhà xí, đến gần cửa trượt chân ngã. Đứng dậy thấy hình như có một người đàn bà ngủ. Sờ tay vào mới biết đã chết rồi. Hãi quá, con vội vã cắm cổ chạy, gặp anh họ con, anh ấy nghi ngờ bắt con giải lên thành. Những điều con khai hoàn toàn là sự thật, con không hề che giấu. Con cũng không biết ai đã giết chết người trong nhà anh ấy.
- Ta cho rằng mày và Bành thị thông dâm, người đàn bà ấy biết được, nên mày đã giết đi để bịt đầu mối, mày còn chối gì nữa.
- Trời ơi, thưa ngài, tuy con có ý nghĩ tà dâm, nhưng con chưa hành dâm. Tấm lòng con thề có quỷ thần chứng giám. Chị Vương Tam là một người hèn hạ, con biết cũng chẳng đụng đến chị ấy để mắc tội.
- Nếu chưa hành dâm, - quan nói, - ta cho rằng ngươi thấy người đó, tưởng là Bành thị, rồi cưỡng dâm nhưng Bành thị không chịu, ngươi sợ chị kêu lên, cho nên ngươi giết đi. Người không khai ư?
- Chao ôi! Thưa ngài, hoàn toàn không phải là con cưỡng dâm mà giết người. Trước đó chị ấy đã bị người ta giết chết rồi. Điều ấy quả là do con gặp cơn đen vận túng, chui vào lưới của nó, con tha thiết mong ngài thương tình.
- Đồ chó má, mày là đứa già mồm. Quân bay đâu, nhốt nó vào cũi cho ta.
- Nhốt con vào cũi thật là đau đớn, chẳng khác nào chui vào địa ngục Diêm vương. Nếu không khai thì sẽ chết, thôi thì hãy khai rồi sau này tìm cách. Thưa ngài thả con ra, con đã giết chị Vương Tam.
Khai xong, kí tên, quan ra lệnh phải trình áo dính máu và hung khí. Tử Lương nói là để ở nhà, rồi quan tống Tử Lương vào nhà giam, bắt sai nha đi lấy dao và áo. Ai ngờ mẹ Tử Lương thấy con đã cung khai, sợ rằng áo dính máu thì sẽ không còn đường sống, nên cả nhà đã bỏ trốn. Sai nha tới chẳng thấy một ai. Trở về bẩm quan. Quan lại lôi Tử Lương ra đánh một ngàn roi. Thương thay Tử Lương không có ai thân thích đút lót cho bọn coi ngục, nên đã bị chúng đánh đập tàn nhẫn. Những vết thương lại đau, song cũng chẳng biết làm sao được. Sau đó năm ngày lại đánh thêm hai trăm roi nữa. Đến nỗi Tử Lương không sau đứng ngồi được, chỉ còn thoi thóp thở. Lần thứ ba bức khai, phải dùng cánh cửa khiêng lên công đường. Tử Lương van nài:
- Thưa ngài, con không chịu nổi đòn nữa, cha mẹ con không nộp áo máu, con mong ngài thương con, giải con về nhà tìm. Cha mẹ thấy con khổ, ắt phải đưa chiếc áo ấy ra.
- Đồ chó má, - quan nói, - mày định về nhà tìm cách chạy trốn ư?
- Thưa ngài, con sắp chết rồi, một mình con về nhà cũng khó mà chạy được, - Tử Lương nói, - huống hồ có sai nha áp giải thì con có chạy đằng trời.
Quan lập tức lệnh cho sai nha khiêng Tử Lương về nhà. Thấy Tử Lương, cha mẹ, vợ và anh chị nhìn nhau khóc. Trước tình cảnh ấy Tử Lương khóc rống lên:
- Thấy cha mẹ mà con đứt từng khúc ruột. Thấy vợ và anh chị lòng con như vò xé. Đều chỉ vì nhà anh Nghê Trạch Sơn xảy ra án mạng, con không tham dâm mà chui vào thòng lọng. Không biết kẻ nào lòng lang dạ sói, giết chết người, khiến áo con dây máu. Anh Nghê Trạch Sơn đã nghi cho con, bắt con giải lên huyện. Con đã chịu biết bao cực hình, buộc con phải cung khai. Vì không có áo và dao nên con chịu hàng ngàn roi, đánh đến nỗi dù con nát bét, rách da toạc thịt, máu chảy đầm đìa. Quan tống con vào ngục, con không có người thân đút lót cho người coi ngục, nên họ vứt vào nhà xí thối không chịu nổi, cứt đái bê bết đầy người, họ còn khạc nhổ vào người, bắt chấy rận bỏ lên đầu con. Đêm đến rệp lổm ngổm kéo đàn kéo lũ, mặc sức cắn no trên những vết thương ở chân và tay. Những con rận bụng no kềnh bâu vào những vết lở loét vừa ngứa vừa đau đớn nhức nhối. Từ chập tối cho đến sáng, hai mắt cứ mở chong chong. Ban ngày thì bị giày vò chẳng được một phút yên thân. Vết thương vừa đóng vảy thì quan lại gọi lên truy hỏi, tuy là hai trăm gậy còn đau đớn hơn hai ngàn gậy. Khiến con đứng không được mà ngồi cũng không xong. Không có tiền đút lót, không ai thăm hỏi thì con sống được bao lâu nữa! Bức cung lần thứ ba, con cầu xin quan lớn gia ân, ngài mới sai người áp giải con về nhà. Ôi! Cha mẹ ơi! Nếu không tin thì cha mẹ hãy nhìn kĩ hai chân con máu mủ dính bết vào vẫn chưa khô. Ôi trời ơi! Cha mẹ ơi! Lẽ nào con chịu khổ mà cha mẹ không thương con, vì sao giấu dao và áo đi không trình lên quan.
- Quan nói rằng có chiếc áo máu mới kết án, - người mẹ nói, - thì con sống sao nổi, ai ngờ con tôi khổ tới nông nỗi này.
- Trời ơi! Cha mẹ ơi! Có áo máu thì nhất định con phải chém đầu, không có áo máu con bị truy bức thì càng khổ hơn. Bị chém đầu thì chỉ một nhát dao là kết liễu, còn bị truy bức thì cứ cách mấy ngày lại phải làm tình làm tội. Thôi thì chết sớm cho yên phận.
- Có áo máu mà không có dao thì lấy gì mà trình quan?
Người mẹ nói.
- Không có dao giết người, con nghĩ dao giết lợn hay dao nào cũng phải nộp.
- Con ơi! Đừng khóc nữa, mẹ biết rồi và sẽ làm ngay.
- Ôi cha mẹ ơi! Muốn biết con, mẹ hãy nhìn vào đôi mắt con. Cha mẹ hãy tha thứ cho, khi cha mẹ về già con không thể tiễn đưa cha mẹ về nơi chín suối. Ôi, em yêu của anh ơi! Em muốn nhìn anh thì hãy nhìn đi, từ nay về sau uyên ương đôi ngả, xẻ nghé tan đàn. Ôi, anh chị ơi! Nếu đao phủ tới pháp trường xử trảm, em mong anh chị hãy nhặt lấy đầu em đừng để chó tha. Em nghĩ rằng linh hồn hung dữ của em khó mà vào nhà được hằng năm vào dịp tết, anh chị hóa ngay ngoài cổng cho em ít giấy tiền. Lời dài ngày ngắn nói sao hết tấm lòng li biệt. Nếu muốn gặp em chỉ trong giấc mộng.

Khóc xong, vợ anh lấy ra chiếc áo máu, cha anh tìm dao, đến chiều đi cùng Tử Lương tới giao cho quan huyện, đút lót cho bọn cai ngục rồi mới về nhà.
Ngũ thị vợ Tử Lương cũng là con nhà danh giá, tính tình hiền thục. Thấy chồng bị oan, khóc lóc suốt ngày, cầu thần khấn Phật, xem bói rút thẻ, đều thấy nói rằng chồng mình rồi sẽ tai qua nạn khỏi. Ngũ thị lên huyện nói điều ấy với chồng. Tử Nương nghĩ: "Anh gặp oan ức vốn là do ý nghĩ tà dâm mà ra, chứ đã hành dâm đâu mà mắc nạn". Rồi lại nghĩ: "Tội tày trời mình biết hối hận thì cũng sẽ tai qua nạn khỏi". Từ đó trở đi anh rất hối hận, sống chết cứ phó mặc cho tạo hóa. Rồi anh thề với trời xanh rằng: từ nay về sau bỏ hẳn tà dâm, tu dưỡng phẩm hạnh, nếu được minh oan ra khỏi tù, nguyện tự khuyên nhủ mình để chuộc lại lỗi lầm.

Chương 16 (B)

Viên quan huyện ấy qua kiểm tra hằng năm thấy có thiếu sót, nên bị miễn nhiệm. Quan mới được bổ nhiệm họ Lâm, là người yêu thương dân và có tài năng thực sự. Tử Lương đệ đơn kêu oan, vì quan mới được bàn giao, công việc rất bận chưa kịp xét hỏi. Tối mồng sáu tháng Ba, là ngày sinh nhật Tử Lương. Ngũ thị vợ Tử Lương đem hương nến, trầu rượu cùng với cháu là Quế Nguyên tới đền chùa miếu mạo thắp hương, kêu cầu Bồ Tát phù hộ cho chồng thoát nạn. Tới cung Nam Hoa thắp nhang, chưa kịp cúi đầu vái lạy, đã thấy chuột kêu rúc rích trên nóc khám thờ, khiến chị giật mình. Cúng thần xong, Quế Nguyên là đứa táo gan, trèo lên xem, thấy một con chuột chạy ra, bèn bò lên, thấy một bộ quần áo, lôi ra xem, thì đó là quần áo của thầy Lạc. Nó nói:
- Hôm trước thầy mất bộ quần áo này, nhờ hết người này đến người khác đi tìm, sao hôm nay lại thấy ở đây.
- Có đúng là của thầy ấy không? - Ngữ thị hỏi.
- Chiếc áo này cháu biết mà, - Quế Nguyên nói, - tết bằng vải đen, không tin thím cứ đi hỏi chúng nó mà xem.

Lúc ấy bọn học trò nhóc đang chơi trước sân, đều nói là của thầy. Ngữ thị thấy chiếc áo đầy máu đã bị chuột gặm thủng hai lỗ. Chuột đang nhai chiếc áo máu, chợt đốt vàng hương, hơi nóng và khói xông lên, chuột kêu chin chít, chạy tán loạn.
Ngũ thị cầm áo, dặn lũ học trò đừng nói với thầy, về nhà nói với bố mẹ chồng. Bố chồng nói:
- Đúng là người ấy bị thầy giết rồi, xem ra ông ta có tình ý với Bành thị, tới thông dâm, đụng đầu chị Vương Tam, chị kêu lên, nên đã giết đi. Nếu không thì tại sao ông ta nói là phải lòng nhau?

Mọi người đều cho rằng đúng là ông ta giết, không còn nghi ngờ gì nữa. Thế rồi họ lập tức lên huyện cáo giác, và trình chiếc áo máu lên quan làm chứng cứ.
Quan xem xong, lại lấy bản án ra xem, rồi ông so sánh vết máu trên hai chiếc áo, lật xem cả trong ngoài, sau đó ông xem tới con dao. Ông nói:
- Người đàn bà ấy là do người này giết.
- Tại sao ngài biết? - Những người cấp dưới hỏi.
- Chiếc áo trước máu không thấm vào bên trong, chỉ là bôi máu lên mà thôi, dao không có dấu vết, nên biết đó là giả. Còn chiếc áo này máu thấm cả trong lẫn ngoài, thì quả thật người đó giết người rồi.
Những người cấp dưới hết sức bái phục. Quan lập tức lệnh cho sai nha bắt Lạc Tâm Điền. Quan hỏi:
- Ngươi là đồ chó má, tại sao làm thầy mà không giữ pháp luật dám cả gan hành dâm, giết người, việc đã bại lộ mà vẫn không khai?
- Con làm thầy nên luôn giữ gìn đức hạnh, con chưa từng hành dâm, giết người, xin ngài đừng vu tội cho con.
- Đồ chó má, mày đã gian dâm với Bành thị vợ Nghê Trạch Sơn rồi giết chị Vương Tam. Vẫn còn chiếc áo máu, tại sao mày không nhận?
- Mấy hôm trước đây con mất chiếc áo, - Tâm Điền nói, - có thể người khác đã lấy trộm áo, rồi đi giết người cũng nên. Xin ngài xem xét kĩ.
- Mày không lừa dối được ai đâu. - Quan nói. - Áo là của mày, hơn nữa mày còn nói với học trò là "phải lòng nhau”, mày cãi sao được nữa.
- Đó là do con thấy cử chỉ không đẹp nên nói thế, con biết như thế là sai, còn như giết người thì quả thực con không biết.
Quan ngẫm nghĩ một lát rồi nói:
- Không có hành động dâm đãng, sao lại nói những lời bậy bạ.
Thế rồi ông lệnh cho bọn tay chân đánh hai trăm roi. Tâm Điền vẫn không nhận. Quan lại kẹp thật đau, Tâm Điền không sao chịu nổi, kêu khóc:
- Ngài kẹp con đau quá, khiến con nuốt nước mắt chịu đựng. Mồ hôi vã ra đầm đìa, toàn thân rát bỏng, đau đớn hơn cả xéo da cắt thịt. Quả thật là tai bay vạ gió, dù có mồm năm miệng người cũng không sao thanh minh được. Con là người có học, tại sao ngài cứ đổ riệt cho con. Con tuy nhát gan, chân yếu tay mềm, song con đọc hết sách Thánh hiền, đêm tối con có ra khỏi cửa đâu mà bảo con giết người.
- Kẻ sĩ vô hạnh thì làm bất cứ điều gì. Quân bay đâu hãy tra khảo nó cho ta. - Quan nói.
- Lại tra khảo thì con đến chết mất. Đánh con đến sống dở chết dở, lục phủ ngũ tạng như thiêu như đốt, đầu như vỡ tung, mắt như lồi ra. Thưa ngài, cách đây mười năm con đã mấy lần thi đỗ. Lòng những mong rằng sẽ được ghi tên trên bảng vàng bia đá, được đỗ hai khoa. Con không thể hủy hoại phẩm giá tự gây nên tội, bỗng dưng xóa bỏ cả công danh của mình. Hơn nữa chị là người hàng xóm có con học hành, lẽ nào lại lòng lang dạ thú, thông dâm với người ta?
- Mày vẫn còn cãi bướng, - quan nói, -. quân bay đâu, hãy tra khảo cho ta.
- Thưa ngày, quả thực là lần này con càng thấy không thể nào chịu đựng nổi. Kẹp con đến nỗi vãi cứt vãi đái, suýt nữa con tắt thở, kết liễu cuộc đời, thế rồi bỗng chốc không biết sao con sống lại. Con nghĩ rằng nhận thì thanh danh mất hết, nếu không nhận thì nhất định cũng phải gặp Diêm vương. Là người có học không thể làm mất thanh danh, dù có chết đi cũng bị người đời vạch mặt chỉ tên. Thôi thì ngài cứ kẹp con tan nát, song việc oan uổng con quyết không nhận, ngài làm gì được con.
- Đồ chó má, quả thục nó không khai thì hãy buông nó ra.
Sau một thời gian quan lại lệnh cho tra khảo.

Lạc Tâm Điền nghĩ: "Lần tra khảo này vô cùng độc ác, tàn nhẫn, chết đi sống lại như thế thì chịu đựng sao nổi. Trước đây ta không nhận quả thực là sai, dù cho có lên trời hay chui xuống đất cũng không sao thoát được. Thôi thì chịu oan khuất, khai ra, sẽ có Quan âm Bồ Tát cứu giúp. Điều này hoàn toàn do mình có ý nghĩ tà dâm nói năng bừa bãi mà gây họa. Thế thì mình chịu đánh đập cùm kẹp, còn trách ai nữa!".
- Hãy khai mau. - Quan quát.
- Thưa ngài, đúng là ngài sáng suốt, quả thật con đã giết người.
- Vậy thì dao mày giấu ở đâu?
- Hôm ấy con hốt hoảng chạy trốn, con đã giấu dao vào hốc đá, con quên mất chỗ rồi.
- Thế thì ngươi với Bành thị đã gian dâm chưa? - Quan hỏi.
- Nói về hành dâm thì đây là lần đầu, nhưng chưa hành sự con chỉ làm bại hoại thanh danh vì đã ăn nói bậy bạ.

Khai xong, bèn cho Tôn Tử Lương ra khỏi ngục, và tha ngay tại chỗ.
Lạc Tâm Điền chưa có vợ, chỉ có một người mẹ đã góa chồng, nghe thấy con mắc oan, vội vã lên huyện. Hỏi thăm đến nhà giam, bọn coi tù cho vào. Thấy con mang xiềng, chân tay bị khóa, không áo quần, đứng dưới hố phân, người teo tóp gầy như que củi, bà kêu lên một tiếng "Con ơi!" rồi ngã vật xuống. Tâm Điền vội vã gọi mẹ, một lúc lâu sau mới tỉnh, khóc rằng:
- Mẹ chỉ khuyên con học hành đỗ đạt cho mẹ mở mày mở mặt, nào ngờ chịu oan vào tù, khiến mẹ không sao tưởng tượng
- Đây là nghiệp oan kiếp trước của con, - Tâm Điền nói, - nên ngày nay mới chịu tội, chỉ nói sai một câu mà dẫn đến tai họa này, nay có hối thì cũng đã muộn rồi.
- Con hãy viết một lá đơn kêu oan để mẹ liều mạng lên trên kháng cáo. - Người mẹ nói.
- Lòng con bây giờ rối như tơ vò, - Tâm Điền nói, - sao có thể viết đơn được. Con nghĩ rằng dù mẹ có kháng cáo lên trên cũng chẳng được nữa.
- Không kháng cáo lên trên, nếu có điều gì bất trắc thì mẹ dựa vào ai.
- Mẹ đừng lo, áo máu tuy là của con nhưng không có hung khí thì vụ án cũng chưa phán quyết được, dần dà tìm cách, sẽ có cơ hội sống được. Hãy đút lót cho người coi ngục thì con mới thoát chết.
Mẹ Tâm Điền nói với họ rất thảm thiết, đút lót cho họ, nhưng họ vẫn không nghe. Tâm Điền bảo mẹ tới nhà Cục Thân. Tuy Tâm Điền nói năng hoạt bát sắc bén, song không có thiếu sót gì lớn những nho sĩ đều nể mặt. Cục Thân thấy được nhờ cậy, bèn bỏ ra một quan tiền đút lót mới xong. Lúc ấy quan đưa Tâm Điền ra truy hỏi con dao dùng để giết người. Tâm Điền cắn răng chịu đựng. Viên quan này là người tài giỏi, lại là người có học, chỉ đánh hai mươi roi để răn dạy, bởi thế mấy lần truy hỏi cũng không đến nỗi phải chịu đòn đau. Tâm Điền nghĩ: "Ta là thầy, mà lại nói những lời bậy bạ, nên gặp phải nỗi oan này, đạo đức tổn thương, danh dự không còn, tiếng tăm mất hết, làm ô uế cửa Khổng sân Trình, quả là tội của kẻ sĩ vậy. Nếu không mau mau hối cải thì e rằng sẽ phải tù mọt gông". Từ đó Tâm Điền lặng lẽ cầu trời khấn Phật: phải sửa sang đức hạnh, chặn đứng ý nghĩ tà dâm, giáo dục nhân tài, thường xuyên hối cải.
Nào ngờ người đã thành tâm thì thần Phật cũng phù hộ, một hôm ngài Lâm đi khám nghiệm thi thể trở về, cách Thái Bình Trường không xa, đường rừng núi hẹp và hiểm trở rất khó đi. Bên đường có một ngôi mộ cổ, kiệu của quan đi quanh co ngoắt ngoéo, qua ngôi mộ cổ, bỗng nhiên trượt chân, phu khiêng kiệu rơi xuống hố, thấy một con dao, người ấy nhặt lên.

Quan hỏi vật gì, phu kiệu giao cho quan. Quan thấy dao có vết máu, lại có chỗ han gỉ, nghĩ rằng Lạc Tâm Điền khai dao giấu ở hốc đá, vậy thì con dao này nhất định là của nó rồi. Trở về nha môn quan gọi Tâm Điền lên hỏi. Tâm Điền vẫn khai như thế. Quan nói:
- Con dao giết người ấy ta đã tìm thấy rồi, giấu ta làm sao được?
Thế rồi ông đưa con dao ấy cho Tâm Điền xem. Tâm Điền nói:
- Con dao này là của người đầu bếp của con.
- Đồ chó, mày đã khai là giấu ở hốc đá, con dao này tìm thấy ở hốc đá, tại sao lại đổ cho đầu bếp?
- Đây là con dao mà nhà bếp thường dùng, học trò đều biết cả. Thực ra con sợ tra tấn mà nhận bừa đó thôi, quần áo con cũng mất. Tấm lòng con quả thật có thiên địa quỷ thần hai vai chứng giám, con hoàn toàn không lừa dối.
- Áo mất từ bao giờ? - Quan hỏi.
- Người đầu bếp giặt quần áo đưa cho con, con gối xuống đầu giường, hôm sau nhà họ Nghê xảy ra án mạng, rồi hai hôm nữa con mới biết, con tìm mãi mà không thấy.
Quan bỗng nhiên hiểu ra nói:
- Vụ án này, ngươi mắc oan rồi, người đầu bếp của ngươi tên là gì?
- Thưa ngài đó là Hà Tứ Ma.
Quan lập tức sai người đi bắt Hà Tứ Ma. Chửi rằng:
- Đồ chó má, hãy khai mau việc mày giết chị Vương Tam.
- Việc giết người, quan hỏi thầy mới biết, chứ con sao mà biết được.
- Đồ chó má, mày lấy trộm áo để đội lốt giết người mà vẫn không nhận ư?
- Thưa ngài, thật là oan cho con, quả tình con không biết.
Quan lệnh mang kẹp ra, kẹp hắn lại. Hà Tứ Ma trông thấy kẹp sợ run cầm cập, nói:
- Thưa ngài, đừng tra tấn nữa, con xin khai.
Thế là hắn khai tỉ mỉ từ đầu:
- Ngài đừng tra khảo, con xin khai tường tận từ đầu. Con là một thằng khốn nạn, nhà nghèo. Năm nay con làm thuê cho lớp học. Mỗi lần ra khỏi cửa, con thấy một người đàn bà rực rỡ. Chị mặc quần áo rất đẹp. Ngày nào con cũng ước mơ. Một hôm con đến nhà xép lấy củi, con nghĩ rằng thầy đã mê người ấy nhất định thầy muốn hái hoa, nếu thầy cùng cô chung chăn gối thì ta sao thưởng thức được niềm khoái lạc. Ta phải ra tay trước, giả danh thầy đến phòng cô, nói là thầy thì hẳn là cô ấy phải kính trọng, chẳng tốn sức mà lại được chung chăn gối. Bỗng nghe thấy chồng cô lên phủ, con lấy trộm quần áo lẻn ra ngoài. Lấy dao nhét vào bụng phòng thân. Vào lúc canh hai, con nhẹ nhàng vọt qua tường. Thấy có người mang đèn đi về phía con, bỗng đèn phụt tắt. Rồi thấy bóng người đàn bà thấp thoáng hiện ra. Con nói Bành thị đẹp quá, rồi chạy tới ôm chầm lấy cô. Người đàn bà cuống lên, định kêu nhưng con bịt chặt lấy mồm không kêu được. Người ấy bóp dái con đau điếng, thế là con đâm chết. Sợ hãi quá con quay đầu chuồn thẳng. Con len lén tới miếu giấu chiếc áo máu trên nóc khám thờ, nghĩ rằng có mà trời biết được. Con dao dính đầy máu, mà đi lại sáng quắc. Sợ người khác biết được, con giấu nó vào ngôi mộ cổ. Ai ngờ kẻ ác, trời không phù hộ. Ngày ngày oan hồn cứ bám riết lấy con. Bị lũ chuột ngầm chỉ cho nhà họ Tôn tìm ra quần áo máu. Thấy thầy mắc oan con yên tâm tưởng rằng thoát khỏi tai vạ. Khi kiệu của ngài đi qua ngôi mộ cổ, phu khiêng kiệu trượt chân ngã, đã vớ được con dao trình lên quan. Bởi thế quan hiểu ra, bắt con lên xét hỏi. Sợ quá, không còn cách nào khác con phải khai ra. Đây là lần đầu con giết người, mong ngài rộng lòng thương, tha cho con.
Khai xong quan Hà Tứ Ma ký tên, tống hắn vào ngục và tha cho Lạc Tâm Điền. Quan nói:
- Vụ án này do lời nói của ngươi mà gây ra oan khuất. Lẽ ra phải đánh để răn đe ngươi, song ta nghĩ rằng trước đây ngươi đã bị tra khảo, cho nên ta tha. Đã là kẻ sĩ không được nói bừa, tuân theo bốn điều đừng làm của Nhan Tử(1). Làm gì cũng phải thận trọng theo lời dạy "tam tư” của Quý Văn(2), Còn như việc dâm dục nhất thiết không được sai phạm. Từ nay về sau phải cải tà quy chính, đừng coi thường thanh danh kẻ sĩ là được.
(1) Nhan Tử Nhan Uyên, học trò của Khổng Tử. Ông nói: "Phi lễ vật thị, phi lễ vật thính, phi lễ vật ngôn, phi lễ vật động". Đại ý là cái gì không phải là lễ thì đừng nhìn, đừng nghe, đừng nói, đừng làm.
(2) Quý Văn: là học trò của Khổng Tử. ông nói: "Tam tư nhi hậu hành", có nghĩa là phải suy nghĩ kĩ rồi mới làm.

Tâm Điền cúi đầu nhận lỗi, về nhà tu thân lập chí, nói năng, làm việc thận trọng, hết lòng dạy học. Thường nghiêm ngặt, dạy bảo học trò phải thực hành điều hiếu và bỏ điều dâm. Năm sau ông thi đậu tú tài, về sau được cử làm cống sĩ. Hà Tứ Ma bị giam vào ngục, chịu biết bao cực hình, đao phủ tới chặt đầu trước đông đảo mọi người. Bành thị tuy thích trang điểm, nhưng là người rất hiền thục, kính trọng chồng, cho nên hai lần chịu tiếng oan, nhưng danh tiết vẫn bảo toàn. Về sau Bành thị hối cải, không trang điểm nữa, biết kính trọng yêu quý sách vở và được hưởng hạnh phúc suốt đời. Tôn Tử Lương sửa chửa lỗi lầm giữ gìn bổn phận, về sau cửa nhà khá giả, và suốt đời vẫn là người tốt.
Từ vụ án này ta thấy, lòng người vừa mới nhen lên, thần Phật đã biết ngay. Con người không chỉ gây ra tội ác khó tránh khỏi báo ứng, mà ngay cả một ý nghĩ xấu mới nẩy sinh cũng bị báo ứng. Ngay cả những kẻ mới có ý nghĩ tà dâm nói ra miệng, thì có kẻ nào thoát khỏi tai họa, khổ nhục đâu. Ta mong rằng người đời hãy lấy Tôn Tử Lương, Lạc Tâm Điền làm bài học cho mình.