Nhiều người nói rằng họ thích mùa đông, nhưng thực ra cái mà họ thích là cảm giác mình có thể chống lại mùa đông lạnh giá ấy. Với họ, thức ăn trong mùa đông không thành vấn đề. Họ có bếp lửa và quần áo ấm. Mùa đông không thể làm hại họ và vì thế chỉ làm tăng thêm cảm nhận của họ về sự khôn ngoan và an toàn. Với chim chóc, muông thú và cả những người nghèo nữa, mùa đông là cả một vấn đề. Loài thỏ, giống như đa số các loài thú hoang khác, phải chịu đựng sự khắc nghiệt của mùa đông. Tất nhiên là chúng còn may mắn hơn một số loài, bởi vì thức ăn của chúng gần như bao giờ cũng có. Nhưng khi tuyết phủ trên mặt đất, chúng phải nằm lì dưới hang suốt hàng ngày trời nối tiếp nhau, chỉ ăn bằng cách nhai lại. Chúng lại còn phải đối mặt với bệnh tật nhiều hơn trong mùa đông và cái lạnh làm giảm bớt sức sống của chúng. Tuy nhiên, những cái hang thỏ có thể khá tiện lợi và  ấm cúng, đặc biệt là khi đông đúc. Mùa đông là mùa kết đôi sôi nổi hơn so với cuối hè và mùa thu; thời gian sinh sản tuyệt vời nhất cho thỏ cái bắt đầu từ tháng Hai. Đó là những ngày tươi đẹp khi việc đi kiếm ăn trên mặt đất vẫn đầy thú vị. Với những kẻ thích phiêu lưu, những cuộc chinh phạt vườn rau vẫn có sức mê hoặc kỳ lạ. Và dưới lòng đất, những câu chuyện vẫn tiếp tục được ôn lại, những trò chơi vẫn diễn ra: trò đá bốp và những trò chơi khác. Với bọn thỏ, mùa đông vẫn chẳng khác gì như với những người trong độ tuổi trung niên - khó nhọc đấy nhưng có thể chịu được nếu biết cùng nhau xoay xở và không phải lúc nào cũng không có sự đền bù.

Ở mặt phía Tây cánh rừng sồi, trong ánh nắng buổi chiều tà, Cây Phỉ và Thứ Năm đang ngồi với Nhựa Ruồi, Xám Bạc và Cúc Bạc. Đám tàn quân Efrafa được phép gia nhập cánh đồng thỏ và sau những ngày đầu dao động, khi chúng bị soi xét dưới những cái nhìn không thiện cảm và đầy nghi hoặc, thì nay tất cả đã hòa nhập rất tốt, phần lớn là nhờ Cây Phỉ đã nhất quyết rằng chúng nên như thế.
Kể từ sau cái đêm bị vây hãm trong hang, Thứ Năm thường dành nhiều thời gian ở một mình, thậm chí cả khi ở trong Tổ Ong hoặc vào bữa sáng và bữa tối, chú ta vẫn thường im lặng, bận tâm vào một điều gì đó. Không ai cảm thấy khó chịu về điều này. "Cậu ấy nhìn bạn một cách thân thiện, dễ thương," nói theo lời Hoa Chuông - vì mỗi người, theo cách riêng của mình, đều nhận ra rằng Thứ Năm giờ đây đang bị chi phối hơn bao giờ hết, dù chú ta có thực sự như vậy không, bởi sự rung động của cái thế giới đầy bí ẩn mà chú từng có lần thổ lộ với Cây Phỉ vào những ngày cuối tháng sáu khi họ ở cùng nhau dưới chân núi. Chính Tóc Giả đã nói - một buổi tối khi Thứ Năm không có mặt trong Tổ Ong vào giờ kể chuyện - rằng Thứ Năm là người có công hơn chú trong cái đêm chiến thắng bọn Efrafa. Nhưng với cô thỏ của mình - Vilthuril - Thứ Năm thì hết lòng hết dạ, trong khi đó cô nàng đã dần dần hiểu chú sâu sắc không kém gì Cây Phỉ.

Ngay phía ngoài vạt rừng sồi, đàn con của Sương Mai gồm bốn thỏ con đang nô đùa trên bãi cỏ. Chúng mới được mang lên mặt đất khoảng một tuần trước. Nếu Sương Mai đẻ lứa thứ hai vào thời gian này thì cô thỏ sẽ để cho lứa đầu tự chăm sóc. Tuy vậy, cô vẫn lảng vảng quanh đàn con, quan sát chúng chơi đùa và thỉnh thoảng lại cho con khỏe nhất một cái bạt tai, cảnh cáo nó không được bắt nạt những con khác.
"Đàn thỏ này thật khỏe mạnh, anh thấy không." Nhựa Ruồi nói "Tôi hy vọng chúng ta sẽ có thêm nhiều lứa như thế nữa."
"Chúng ta chẳng thể hy vọng có thêm nhiều lứa nữa cho đến cuối mùa đông," Cây Phỉ nói "mặc dầu tôi dám nói là sẽ có thêm một vài lứa nữa."
"Với tôi, dường như chúng ta có thể chờ đợi bất cứ điều gì." Nhựa Ruồi nói "Ba lứa đẻ trong mùa thu - anh đã nghe thấy điều gì như thế bao giờ chưa? Thần Mặt trời đâu có muốn lũ thỏ nhân giống vào giữa mùa hè."
"Tôi không biết với Thanh Nhàn thì thế nào." Cây Phỉ nói tiếp "Cô ấy là thỏ nuôi trong chuồng, theo lẽ tự nhiên thì cô ấy có thể đẻ bất cứ lúc nào; tôi chỉ biết thế thôi. Nhưng tôi dám chắc là Sương Mai và Vilthuril bắt đầu mang thai vào giữa mùa hè bởi vì họ không có cuộc sống tự nhiên ở Efrafa. Vì thế họ mới là hai người duy nhất đã có con cho đến nay."

"Thần Mặt trời không bao giờ muốn chúng ta đánh nhau vào giữa mùa hè, nếu chuyện có đến nước ấy." Xám Bạc nói "Tất cả mọi thứ đã diễn ra đều phi tự nhiên - đánh nhau, đẻ con - và tất cả đều vì Hoắc Hương. Nếu hắn không phải là kẻ bất bình thường thì còn ai vào đây nữa?"
"Tóc Giả đã đúng khi anh ấy nói rằng hắn không giống một con thỏ chút nào." Nhựa Ruồi nói "Hắn là con vật hiếu chiến - dữ dội như một con chuột hay con chó. Hắn đánh nhau bởi vì hắn cảm thấy an toàn trong khi đánh nhau hơn là khi bỏ chạy. Hắn can đảm cùng mình đấy. Nhưng điều này thì không bất thường đâu và đó là lý do tại sao hắn có cái kết cục ấy. Hắn đã cố gắng làm một điều mà Thần Mặt trời không muốn bọn thỏ chúng ta làm. Tôi tin rằng hắn sẽ săn mồi chả khác gì kẻ thù nếu có thể."
"Các anh biết đấy, Hoắc Hương chưa chết." Cúc Bạc xen vào.
Những chú khác im lặng.

"Hắn chưa ngừng chạy." Cúc Bạc nói giọng tha thiết "Các anh có nhìn thấy xác hắn không? Không. Có bất cứ ai nhìn thấy không? Không. Chẳng gì có thể giết được hắn. Hắn làm cho bọn thỏ lớn hơn trước đó - dũng cảm hơn, khôn ngoan hơn, thiện chiến hơn. Tôi biết chúng tôi đã phải trả giá cho điều đó. Một số người mất mạng. Nhưng cũng xứng đáng thôi, để cảm thấy mình là người của Efrafa. Lần đầu tiên trong đời, bọn thỏ không còn là một bầy nhốn nháo, lang thang không nơi ở cố định. Kẻ thù sợ chúng tôi. Và tất cả là nhờ Hoắc Hương - chính hắn chứ không phải ai khác. Chúng tôi không đủ giỏi giang đối với Thống soái. Do vậy, Hoắc Hương sẽ bắt đầu một cánh đồng thỏ ở nơi khác. Nhưng không một sĩ quan nào ở Efrafa có thể quên được hắn."
"Được, bây giờ tôi sẽ kể cho anh biết một điều khác." Xám Bạc bắt đầu. Nhưng Cây Phỉ đã cắt ngang.

"Đừng bao giờ nói là mình không đủ giỏi giang." chú nói "Anh đã làm cho hắn tất cả mọi việc mà một thỏ có thể làm và còn nhiều hơn thế nữa. Có nhiều cái mà chúng tôi học hỏi được từ anh đấy! Còn về Efrafa, tôi nghe nói mọi chuyện đều tốt dưới sự chỉ huy của Thạch Trúc, mặc dầu có một số việc không giống như trước đây mọi người đã quen. Và nghe đây, vào mùa xuân tới, nếu tôi không nhầm, chúng ta sẽ có thêm nhiều thỏ ở đây nên cánh đồng này sẽ trở nên chật hẹp. Tôi sẽ khuyến khích lớp trẻ dựng lên một cánh đồng thỏ mới ở giữa đây và Efrafa, và tôi cho rằng anh sẽ là người tìm đến Thạch Trúc hỏi xem anh ta có sẵn lòng gửi một số thành viên đến chỗ ở mới không. Anh sẽ là người thích hợp để bắt đầu cái kế hoạch ấy."
"Không quá khó sắp xếp chứ?" Nhựa Ruổi hỏi.
"Không khó khi Kehaar đến." Cây Phỉ nói khi cả bọn bắt đầu nhẹ nhàng nhảy lại chỗ những cái hang ở góc Đông Bắc của rừng sồi. "Anh ấy sẽ trở lại một ngày nào đó khi những cơn bão bắt đầu ở vùng Nước Lớn xa xôi của anh ấy. Kehaar có thể mang thông điệp đến cho Thạch Trúc cũng dễ dàng như anh chạy đến chỗ cái cây sắt và quay lại vậy."

"Thề có Thần Mặt trời trên đám cây rừng. tôi biết ai là người sung sướng khi gặp lại anh ấy!" Xám Bạc nói "Một người không ở quá xa đây."
Họ đã đến đầu Đông khu rừng và ở đây, trên một bãi đất rộng vẫn còn vương nắng chiều, một nhóm những chàng thở - lớn hơn đàn con của Sương Mai một chút - đang ngồi trong những búi cỏ dài lắng nghe một chú thỏ kỳ cựu, to lớn, tai thõng, có một vết sẹo dài từ mũi đến hông - thì còn ai vào đây nữa ngoài Tóc Giả, Đội trưởng Cốt Cán tính tình dễ chịu bậc nhất. Đó là lũ con của Thanh Nhàn và trông chúng rất đáng yêu.
"Ồ không, không, không, không." Tóc Giả đang nói "Ồ, cánh của ta, mỏ của ta, không làm được! Cậu - tên cậu là gì, Cỏ Lưỡi Mèo à, nhìn đây ta là con mèo và ta nhìn thấy cậu ở cuối khu vườn của ta, đang nhá rau diếp. Thế ta sẽ làm gì nào? Ta sẽ đi đến giữa lối đi mà vẫy đuôi ư? Có phải ta làm thế này không?"
"Ngài làm ơn đi mà, cháu còn chưa bao giờ thấy con mèo mà." chú thỏ con nói.

"À, ra là cậu chưa thấy." viên Đội trưởng hào hiệp thừa nhận "Phải, mèo là giống vật kinh khủng với cái đuôi dài. Trên mình có phủ lông và nó có hàng ria mép dựng đứng, khi đánh nhau nó phát ra những tiếng gừ gừ dữ dội và khủng khiếp lắm đấy. Nó khôn ngoan phải biết, đã rõ chưa?"
"Vâng thưa ngài," chú thỏ con trả lời. Một lúc sau chú lễ phép hỏi, "Thế... có phải ngài mất cái đuôi không ạ?"
"Ngài sẽ kể cho chúng cháu nghe cuộc chiến trong cơn bão chứ ạ?" Một chú thỏ khác hỏi "Và cái cống nước nữa?"
"Được nhưng để sau đã," người huấn luyện trả lời, giọng làm ra vẻ nghiêm khắc. "Bây giờ thì nhìn đây, ta sẽ là một con mèo, được chứ? Ta ngủ trong ánh nắng, được chứ? Và các cậu đi ngang qua ta, được chư? Bây giờ thì…"

"Các anh thấy đấy, bọn trẻ trêu ghẹo anh ấy," Xám Bạc nói "nhưng chúng sẽ làm tất cả vì anh ấy."
Nhựa Ruồi và Cỏ Bạc đi xuống hang, chỉ còn Xám Bạc và Cây Phỉ vẫn đi trên mặt đất, một lần nữa, dưới ánh mặt trời chiều đông.
"Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều thế," Cây Phỉ đáp "nếu không có Tóc Giả thì hôm ấy con chó sẽ đến quá trễ. Hoắc Hương và người của hắn sẽ không còn ở trên mặt đất nữa. Tất cả bọn chúng khi đó hẳn đã chui xuống đất, kết thúc cái mà chúng đến để làm."
"Anh ấy đánh Hoắc Hương, anh biết không." Xám Bạc kể "Anh ấy đánh hắn trước khi con chó chạy đến. Đó là điều tôi định nói vào lúc này, nhưng đó cũng là một việc mà tôi không làm nổi, tôi cho là thế."

"Tôi tự hỏi mọi người đang làm gì với cái hang trú đông ở dưới chân đồi." Cây Phỉ tiếp tục "Chúng ta sẽ cần nó khi thời tiết khắc nghiệt hơn. Cái lỗ trên trần ở Tổ Ong không giúp được gì cả. Nó sẽ đóng lại tự nhiên vào một ngày nào đó, tôi nghĩ thế, trong khi ấy thì nó là một mối phiền phức lớn!"
"Dù sao thì những tay đào hang cũng đã tới." Xám Bạc nói.
Nồi Đất và Hoa Chuông đi đến bìa rừng cùng vời ba, bốn cô thỏ.
"A ha ha, Thủ lĩnh Cây Phỉ." Hoa Chuông kêu lên như hát "Cái hang ấm cúng nhất, thành quả việc đào đất, giết khối tên giun đất. Và khi tuyết rơi, chúng ta sẽ chui xuống..."
"Vậy là chúng tôi sẽ nợ các anh rất nhiều." Cây Phỉ nói "Tôi muốn nói thế đấy. Những cái lỗ được ngụy trang kỹ chứ?"
"Giống hệt như ở Efrafa, tôi nghĩ vậy." Hoa Chuông nói "Lẽ ra tôi nên mang một cái theo để cho anh thấy. Anh không nhìn thấy gì, phải không nào? Ồ, không các anh đây rồi. Tôi nói là hãy nhìn anh bạn già Tóc Giả với lũ trẻ đằng kia kìa. Các anh biết không, nếu bây giờ anh ấy quay về Efrafa thì chúng sẽ không biết đóng dấu cho anh ấy vào chỗ nào đâu, phải không? Anh ấy có dấu ở tất cả mọi chỗ rồi còn gì."
"Thủ lĩnh Cây Phỉ, anh có đến mạn phía Tây cánh rừng với chúng tôi không?" Nồi Đất hỏi "Chúng ta đến sớm để tận hưởng một chút ánh sáng trước khi trời tối hẳn."

"Được thôi." Cây Phỉ trả lời vẻ đôn hậu "Chúng tôi vừa đi khỏi đấy, tôi và Xám Bạc, nhưng tôi không ngại quay lại đấy lần nữa."
"Hãy đi đến cái hố nhỏ mà chúng ta đã tìm thấy Kehaar vào buổi sáng hôm ấy." Xám Bạc nói "Nó nằm ngoài luồng gió. Anh có nhớ là Kehaar đã nguyền rủa chúng ta và cố mổ vào người chúng ta không?"
"Và những con giun mà ta đã mang đến cho anh ấy nữa chứ?" Hoa Chuông nói tiếp. "Đừng bao giờ quên."
Khi cả bọn đến gần cái hố, họ có thể nghe mà biết rằng cái hố không bỏ không. Rõ ràng có một vài thỏ khác có cùng một ý nghĩ với họ.
"Để coi chúng ta có thể đến gần được thế nào trước khi bị họ phát hiện ra nhé." Xám Bạc nói "Đúng kiểu của Thạch Trúc - đi nào."
Họ lặng lẽ đi đến gần, theo chiều gió từ hướng Bắc thổi tới. Ghé mắt nhìn qua miệng hố họ thấy Vilthuril và bốn đứa con của cô đang nằm sưởi nắng. Mẹ chúng đang kể cho bầy con nghe một câu chuyện.

"Thế là sau khi họ bơi qua sông," giọng Vilthuril vang lên, El-ahrairah dẫn người của mình đi trong đêm tối đến một vùng đất hiu quạnh hoang vu. Một số người đâm sợ, nhưng ông biết rõ đường đi nước bước và sáng sớm hôm sau đã dẫn họ an toàn đến những cánh đồng xanh tươi, tuyệt đẹp mọc lên loại cỏ mềm và ngọt. Ở đây, họ tìm thấy một cánh đồng thỏ, một cánh đồng thỏ bị phù phép. Tất cả thỏ ở đây đều chịu một lời nguyền độc ác. Họ quấn những cái vòng sáng loáng quanh cổ, hát như chim và một số có thể bay được. Nhưng dù trông họ có đẹp đẽ đến mấy, trái tim họ cũng đen tối và hóa tharn, Trong khi ấy, người của El-ahrairah trầm trồ reo lên, "Ôi coi kìa, đây là những thỏ tuyệt vời của Hoàng tử Cầu Vồng. Trông họ chẳng khác gì những ông hoàng. Chúng ta sẽ sống với họ và cũng trở thành những ông hoàng không kém cạnh gì."
Vilthuril ngẩng lên thấy những người mới đến. Cô nàng dừng lại một chút rồi tiếp tục.
"Nhưng Thần Mặt trời đã hiện lên báo mộng cho Giỏ Cua trong một giấc mơ, nói cho ông này biết rằng cánh đồng thỏ đã bị phù phép. Thế là ông bèn đào một đường đi trong lòng đất tìm xem pháp thuật được cất giấu ở đâu. Ông đào rất sâu, cuộc tìm kiếm hết sức khó khăn, nhưng cuối cùng cũng tìm thấy pháp thuật đen tối và lôi nó ra. Thế là tất cả chạy trốn khỏi lời nguyền, nhưng nó lại hóa thành một con chuột cực lớn và bay vào người El-ahrairah. Thế rồi, El-ahrairah đánh nhau với con chuột, phóng lên lao xuống rất ngoạn mục và cuối cùng, ông túm được nó, gí nó bẹp rúm dưới chân mình, rồi nó biến thành một con chim trắng rất lớn, nói chuyện với ông và cầu phúc cho ông."

"Hình như tôi biết câu chuyện này," Cây Phỉ nói "nhưng lại không nhớ đã nghe được ở đâu."
Hoa Chuông ngồi thẳng dậy, gãi gãi cổ bằng cái chân sau. Đám thỏ con quay lại khi thấy bị quấy rầy và trong giây lát chúng nhảy cả lên khỏi cái hổ từ tứ phía, miệng kêu ré lên, "Thủ lĩnh Cây Phỉ! Thủ lĩnh Cây Phỉ!" và tới tấp nhảy đến chỗ Cây Phỉ.
"Này, chờ chút." Cây Phỉ lấy chân trước quạt yêu mấy cái. "Ta không đến đây để tham gia đánh nhau với sắp nhỏ hỗn láo tụi bây đâu. Nghe hết câu chuyện đã nào."
"Nhưng đằng kia có một người đàn ông cưỡi ngựa đi tới, thưa Thủ lĩnh Cây Phỉ." một cậu thỏ con nói "Chúng ta có nên chạy trốn vào trong rừng không?"
"Sao cháu lại nói thế?" Cây Phỉ hỏi "Sao ta chẳng nghe thấy gì hết?"
"Cả tôi cũng không. Xám Bạc nói sau khi dỏng cả hai tai lên nghe.
Cậu thỏ con tỏ vẻ bối rối. "Cháu cũng không biết nữa, Thủ lĩnh Cây Phỉ," cậu nói "nhưng cháu chắc là mình không nhầm đâu."
Cả bọn chờ một lúc, trong khi vầng dương màu đỏ đang từ từ chìm xuống. Cuối cùng, khi Vilthuril toan kể tiếp câu chuyện thì họ nghe thấy tiếng vó ngựa nện ầm ầm trên mặt đất và một người cưỡi ngựa hiện ra ở phía Tây cho ngựa chạy nước kiệu nhỏ nhàn tản theo con đường hướng về phía vùng núi Cannon Heath.
"Ông ta không quấy rầy chúng ta đâu." Xám Bạc nói "Không cần phải bỏ chạy, ông ta chỉ đi qua thôi. Dù vậy, cháu là một chú thỏ ngộ thật đấy anh bạn trẻ Threar ạ, cháu có thể nghe thấy tiếng ông ta từ khoảng cách xa như vậy."

"Nó bao giờ cũng thế. Vilthuril nói "Một hôm nó bảo tôi con sông trông như thế nào và còn nói nó nhìn thấy trong một giấc mơ. Các anh biết đấy, con nhà tông không giống lông cũng giống cánh. Một điều chỉ có thể trông đợi từ dòng máu của Thứ Năm."
"Dòng máu của Thứ Năm?" Cây Phỉ kêu lên "Được rồi, chừng nào chúng ta còn có dòng máu đó thì tôi dám nói là tất cả chúng ta rồi sẽ ổn thỏa. Nhưng mọi người thấy không, trời nghe như se lạnh thì phải? Nào hãy đi xuống mà nghe nốt câu chuyện trong một cái hang thoải mái, ấm cúng. Coi kìa, Thứ Năm đang đi tới trên bờ cỏ. Ai sẽ đến gặp cậu ấy trước nào?"
Vài phút sau đã không nhìn thấy chú thỏ nào trên mặt đất nữa. Mặt trời đã chìm xuống dưới đồi Ladle và những vì sao mùa thu bắt đầu tỏa sáng nhấp nháy ở chân trời phía Đông đã đen sẫm lại - chòm sao Thất Tinh, Thiên Hậu và Song Ngư phát ra những tia sáng mờ nhạt còn chòm sao Thiên Mã thì sáng rực. Một ngọn gió nổi lên, chẳng bao lâu sau vô vàn chiếc lá sồi nhuốm vàng thi nhau rụng xuống những cái rãnh, cái hố hoặc bị cuốn theo cơn gió đi xa hàng dặm trên cánh đồng cỏ trống trải mênh mông. Dưới đất, câu chuyện lại được tiếp tục.

Chàng nhìn ra xa
Vào trong cỗ máy thời gian và
Được rèn luyện bới người dũng cảm nhất: chàng kéo dài lâu;
Nhưng tuổi già xấu như phù thủy đã đánh cắp của chúng tôi,
Và khiến chúng tôi hao mòn hành động...
Mọi điều tốt đẹp đều kết thúc tốt đẹp của Shakespeare

Anh ấy là một phần giấc mơ của tôi nhưng mà tôi cũng là một phần giấc mơ của anh ấy.
Qua chiếc gương soi của Lewis Carroll
"Cuối cùng chuyện gì đã xảy ra?" độc giả đặt câu hỏi, họ là những người đã theo dõi Cây Phỉ và các đồng đội của chú trong tất cả những cuộc phiêu lưu lớn nhỏ và cuối cùng lại trở về cánh đồng thỏ nơi Thứ Năm đã mang họ đến từ những cánh đồng ở Sandleford. ông Lockley khôn ngoan kể cho chúng ta rằng loài thỏ hoang sống trong khoảng hai, ba năm. Ông biết mọi chuyện về loài thỏ, nhưng dù thế nào đi nữa, Cây Phỉ cũng sống lâu hơn thế. Chú sống khá tươm qua mấy mùa hè - như họ vẫn nói trong thế giới của họ - và học được nhiều về những thay đổi của rừng núi từ mùa xuân qua mùa đông rồi lại mùa xuân. Chú chứng kiến nhiều lứa thỏ ra đời hơn là chú có thể nhớ được. Và thỉnh thoảng, khi họ kể chuyện cổ tích, vào những buổi tối vui vẻ bên gốc sồi thì chú cũng không thể nhớ rõ ràng rằng đó là những câu chuyện về mình hay về một nhân vật anh hùng nào đó xa xưa hơn.

Cánh đồng thỏ ngày một thịnh vương và vào thời điểm thích hợp, một cánh đồng mới ra đời ở vùng Thắt lưng, trong đó một nửa là cư dân Watership, một nửa là thành viên Efrafa - một cánh đồng thỏ đúng như Cây Phỉ lần đầu hình dung vào cái đêm khủng khiếp khi chú một mình dũng cảm đến đối mặt với Thống soái Hoắc Hương, cố cứu đồng đội của mình và chống lại tất cả những điều bất thường. Cúc Bạc là Thỏ Thủ lĩnh đầu tiên ở đây, nhưng chú được hai cố vấn là Dâu Tây và Gạc Nai giúp đỡ nên học được nhiều điều hơn chứ không chỉ biết mỗi chuyện đánh dấu các thỏ khác hoặc hơi một tí là ra lệnh Tổng tuần tra. Thạch Trúc đồng ý với đề nghị gửi một số thành viên của Efrafa đến cánh đồng thỏ mới, và đội đầu tiên nằm dưới quyền chỉ huy của không ai khác ngoài Đội trưởng Thủy Dương Mai, có điều bây giờ chú này đã hành động thấu tình đạt lý hơn và làm việc thực sự tốt.

Thống soái Hoắc Hương không bao giờ thấy xuất hiện nữa. Đó là một sự thật hiển nhiên, đúng như lời Cúc Bạc nói, rằng không ai tìm thấy xác hắn vì thế rất có thể, sau tất cả những chuyện xảy ra, tên thỏ khác thường này lang bạt kỳ hồ, sống cuộc đời ác liệt ở nơi nào đó, thách đố kẻ thù với những mưu mô của hắn. Kehaar trong một lần được yêu cầu xem liệu chú có thể đi tìm kiếm Hoắc Hương trong những chuyến bay qua vùng núi không thì chỉ đơn giản mà rằng, "Con thỏ khốn kiếp ấy, tôi khun muốn nhìn thấy ló, tôi khun muốn gặp ló." Rồi nhiều tháng trôi qua, không một ai ở Watership Down biết hoặc đặc biệt quan tâm xem bản thân mình hoặc bạn tình của mình có phải là hậu duệ của Efrafa hay không hoặc giả có mối liên quan nào không. Cây Phỉ lấy làm mừng về chuyện đó. Tuy vậy, có một truyền thuyết ở vùng rừng nói rằng có một chú thỏ to lớn đơn độc, một chú thỏ khổng lồ có thể đánh đuổi những kẻ thù truyền kiếp như chuột và thỉnh thoảng vẫn đi ăn cỏ trên bầu trời. Nếu có bất cứ nguy hiểm nào xuất hiện, chú sẽ quay lại chiến đấu cho những kẻ kính trọng tên chú. Những cô thỏ mẹ bảo bầy con của mình rằng nếu không làm theo những điều chúng được chỉ bảo, Thống soái sẽ lấy mạng chúng - Thống soái ấy chính là người em họ đầu tiên của Thỏ Đen đấy. Và những chuyện như vậy chính là chứng tích để tưởng niệm Hoắc Hương, có lẽ điều này cũng có thể làm Hoắc Hương được mát lòng mát dạ chăng?

Vào một buổi sáng tháng Ba, trời trở gió, lạnh buốt, tôi không thể nói chính xác bao mùa xuân đã trôi qua sau những chuyện trên, Cây Phỉ đang lơ mơ nủ và thức dậy trong hang của mình. Dạo gần đây chú dành nhiều thời gian ở trong hang vì chú cảm thấy lạnh, chú không thể ngửi cũng như chạy tốt như ngày trước. Chú có rnột giấc mơ hỗn độn - hình như là về một trận mưa và một cây cơm cháy nở hoa. Khi thức giấc, chú nhận ra có một thỏ đang lặng lẽ nằm cạnh chú - chắc chắn là một chú thỏ non tìm đến xin bậc tiền bối chỉ giáo. Chú thỏ canh gác ở đường chạy lẽ ra không được để cho chú ta vào mà không hỏi chú trước. Không sao, Cây Phỉ nghĩ. Chú ngẩng đầu lên hỏi, "Muốn nói chuyện với ta ư?"
"Phải, chính vì điều đó mà ta tìm đến." chú thỏ kia trả lời "Ngươi biết ta phải không?"
"Tất nhiên rồi." Cây Phỉ đáp, hy vọng mình có thể nhớ được tên chú kia ngay sau đó. Rồi chú thấy trong bóng tối mờ mờ của cái hang tai chú thỏ lạ kia sáng lên trong một làn ánh sáng bạc mờ nhạt. "Vâng, thưa ngài." chú nói "Vâng, tôi biết ngài."
"Chắc là người đã mệt mỏi rồi," chú thỏ lạ nói tiếp "nhưng ta có thể làm một cái gì đó. Ta đến để hỏi xem ngươi có muốn trở thành một Cốt Cán của ta không. Nếu ngươi sẵn sàng, chúng ta có thể đi ngay bây giờ."

Cả hai đi qua chú thỏ trẻ làm nhiệm vụ canh gác, chú này không hề chú ý đến vị khách. Bên ngoài, mặt trời rực rỡ và mặc dù rất lạnh, vẫn có lác đác vài thỏ đực và thỏ cái ra ngoài ăn cỏ, họ cố tránh luồng gió trong khi gặm nhấm những chiếc lá cỏ mùa xuân mời nhú. Đối với Cây Phỉ, dường như chú không cần đến thân xác mình nữa vì thế chú để nó nằm lại nơi bờ hào, nhưng vẫn dừng lại một chút quan sát những thỏ của mình và cố làm quen với cái cảm giác khác thường rằng sức mạnh và tốc độ đang chảy không ngừng ra khỏi thân xác chú để đến vời cơ thể cường tráng và trí óc lành mạnh của những thỏ ngoài kia.

"Ngươi không phải lo về chúng." bạn đồng hành của chú nói "Chúng sẽ ổn thôi, cả hàng ngàn kẻ như chúng nữa. Nếu ngươi đi tiếp, ta sẽ chỉ cho ngươi điều ta muốn nói." Vị khách nhảy lên lũy đất chỉ bằng một cú nhảy mạnh mẽ. Cây Phỉ làm theo và cùng nhau họ trượt đi, dễ dàng chạy qua khu rừng, nơi những bông anh thảo đầu tiên bắt đầu nở.

HẾT