Giao Chỉ và nhà Tây Hán
72
Nhà Hán chia Gia Chỉ bộ ra làm 9 quận:
Nam Hải (Quảng Ddông)
Thượng Ngô (Quảng Tây)
Uất Lâm (Quảng Tây)
Hợp Phố (Quảng Ddông)
Giao Chỉ (Bắc Bộ)
Cửu Chân (Thanh Hóa)
Nhật Nam (Nghệ Tĩnh)
Châu Nhai (Ddảo Hải Nam)
Ddạm Nhĩ (Ddảo Hải Nam)
Nhà Hán đặt mỗi quận một viên thái thú trông coi mọi việc trong quận và viên thứ sử giám sát các quận. Ở Giao Chỉ các lạc tướng, lạc hầu vẫn được giữ nguyên và được cha truyền con nối như trước.
Ddã có nhiều viên thái thú đến cai trị các quận thuộc Âu Lạc, nhưng sách xưa nói nhiều đến Tích Quang, thái thú quận Giao Chỉ và Nhâm Diên, thái thú Quận Cửu Chân. Những viên quan này có công trong việc khai hóa, dạy dân làm điều nhân nghĩạ Ddến năm Giáp Ngọ (34) vua Quang Vũ nhà Hán sai Tô Định sang làm thái thú quận Giao Chỉ. Dưới ách đô hộ của Tô Ddịnh, gánh nặng thuế khóa và cống nạp đè lên vai người dân Giao Chỉ Ở miền rừng núi người dân phải đi tìm chim thú lạ để cống nạp. Ở miền biển, nhiều người đã mất xác vì phải đi mò tìm đồi mồi, ngọc châụ Bọn người Trung Nguyên kéo vào ruộng nương, ỷ quyền lực của quận trị, đô úy trị cướp đoạt mất tất cả những nơi mầu mỡ nhất của ruộng vườn. Khắp Giao Chỉ phải gánh chịu cảnh hãm hại, hà hiếp, giết chóc dân lành.
Hai Bà Trưng Khởi Nghiệp
May mắn thay, đến những năm đầu công nguyên từ miền đất Mê Linh đã xuất hiện hai người con gái kiệt xuất Trưng Trắc và Trưng Nhị và ở Chu Diên là chàng trai Thi Sách dũng mãnh. Bởi vậy, mùa xuân năm 40, khi mùa săn ở Mê Linh bắt đầu, quan lạc tướng Chu Diên đã cho con trai là Thi Sách dẫn theo một toán thân binh tới Mê Linh để kết thân với họ Trưng. Ý quan lạc tướng Chu Diên đã rõ, hai miều đất Mê Linh và Chu Diên liên kết với nhau thì chẳng phải chỉ tốt lành cho chuyện nhân duyên của đôi trẻ Thi Sách-Trưng Trắc mà sức mạnh của người Việt sẽ được nhân lên. Sức mạnh đó có thể xoay chuyển tình thế, lật đổ ách đô hộ của nhà Hán, khôi phục lại nước cũ của người Việt. Ít lâu sau, trong niềm hoan hỉ của mọi người, Trưng Trắc đã cùng Thi Sách kết nghĩa vợ chồng. Hôn lễ vẫn theo đúng lệ cũ của người Việt: vợ chồng tuy thành thân nhưng người nào vẫn ở lại đất cũ của người ấỵ
Tô Ddịnh giật mình trước cuộc hôn nhân của nữ chủ đất Mê Linh với con trai lạc tước Chu Diên. Bởi hắn biết rõ đằng sau cuộc hôn lễ là sự liên kết thế lực giữa hai miền đất lớn của người Việt. Sự liên kết ấy đang nhân bội sức mạnh chốn lại nền đô hộ của nhà Hán. Linh cảm thấy trước một cuộc biến sẽ xảy ra mà cội nguồn của nó từ đất Mê Linh. Tô Ddịnh hoảng hốt tìm cách triệt phá vây cánh của Trưng Trắc bằng cách đem đại binh đột ngột kéo về Chu Diên, bắt giết Thi Sách, xem như đòn trấn áp phủ đầu của hắn.
Tin dữ từ Chu Diên tới khiến Trưng Trắc đau đớn. Rồi ngay sau đó, Trưng Trắc rar lệnh nổi trống đồng hợp binh quyết trả thù cho chồng, rửa nhục cho nước. Nghe tiếng trống ầm ào nổi lên, dân Mê Linh cung nỏ, dao búa, khiên mộc, giáp lao trong tay cuồn cuộc đổ về nhà làng. Trên bành voi cao, nữ chủ tướng Mê Linh mắc giáp phục rực rỡ. Dân Mê Linh thấy chủ tướng đẹp đẽ, oai phong lẫm liệt thì hò reo dậy đất, ào ào bám chân voi, theo chủ tướng mà xốc tớị Trước khí thế ngút trời của đoàn quân khởi nghĩa, tòa đô úy trị của nhà Hán trên đất Mê Linh phút chốc đã tan tành. Dân Mê Linh đạp bằng dinh lũy giặc tiến xuống Luy Lâụ Trong đoàn quân trẩy đi phá quận trị Giao Chỉ của nhà Hán, ngày càng có thêm nhiều đoàn quân từ các nơi đổ về. Thành Luy Lâu cũng không đương nổi cuộc công phá cu/a một biển người ào ào xung xắt, dũng mãnh theo hiệu trống đồng của Trưng Trắc, Trưng Nhi.. Tô Ddịnh kinh hoàng cao chạy xa bay về Nam Hải chịu tội với vua Hán. Nỗi vui mừng quá lớn khiến cho người dân Việt nhiều đem liền không ngủ. Trải qua hàng chục đời, nay đất nước của vua Hùng mới được khôi phục, nợ nước thù nhà của chủ tướng Mê Linh đã được trả. Trai gái rìu đồng, giáo sắc nắm chắc trong tay, những chiếc lông chim cắm ngất ngưởng trên đầu, bộ áo lông chim xòe rộng theo nhịp trống đồng dồn dập như không bao giờ dứt. Tin thắng trận bay đị Các quận Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố cũng nổi lên theo về với Hai Bà Trưng.
Ddất nước sạch bóng quân thù. Hai Bà Trưng được cả nước tôn lên làm vua, đóng đô ở Mê Linh. Những nữ thủ lĩnh, nữ nam được phong các chức tướng lĩnh rồi người nào trở về đất ấy dốc sức cùng dân xây cuộc đời mớị