THÀNH THÁI VỚI VIÊN KHÂM SỨ
Ngày cái cầu Tràng tiền bắc qua sông Hương được khởi công lần thứ nhất thì viên Khâm Sứ, hôm bắt đầu đặt hòn đá móng cho công trình, đã nói với vua Thành Thái rằng;
- Khi nào cái cầu này gãy thì nhà nước Bảo Hộ sẽ trả lại nước An Nam cho bệ hạ.
Viên Khâm Sứ tưởng nói đùa chơi vậy thôi, nào ngờ năm Giáp Thìn ( 1904 ) một trận bão lớn đã xô ngã nhịp cầu đầu tiên đó xuống sông Hương. Thế là mấy hôm sau, khi gặp lại Khâm Sứ trong một buổi lễ, vua Thành thái hỏi ngay viên Khâm Sứ :
- Thế nào? Cái cầu gãy rồi đó?
Trước câu hỏi " móc họng " của nhà vua, Khâm Sứ Pháp chỉ còn xanh mắt lại, cười nghệt, đánh trống lãng nói sang chuyện khác.
( Theo hồi ký của Đặng Thai Mai ) 

THÊM DẦU VÀO LỬA
Giữa lúc sự giao thiệp của vua Thành thái và viên Khâm Sứ Pháp Levéque càng ngày càng căng thẳng thì xảy ra một việc nhỏ nhưng đã gây xích mích trầm trọng giữa hai người chẳng khác nào lửa cháy lại đổ thêm dầu.
Nguyên một hôm, viên Khâm Sứ Levéque đang tản bộ dạo mát trên cầu Thành Thái ( Huế) thì xe song mã của vua chạy qua cầu. Không hiểu vô tình hay hữu ý, Levéque không cất mũ chào vua. Trên chiếc xe song mã, Uy Vệ Thừa kỵ là người đánh xe, thấy trái mắt, bèn đưa cao roi quần ngựa đánh " bép " một tiếng đến chát tai ngang qua đầu viên Khâm Sứ mà không trúng, khiến cho y tái cả mặt.Có lẽ vì thế mà sau này, vị đại diện cao cấp Pháp quyết tâm tìm đủ mọi cách để b hạ bệ vua Thành Thái cho kỳ được
( theo Lê Thanh Cánh)
 
Vợ vua Thành Thái

BÀI THƠ CHÂU PHÊ
BẢN ÁN SÁT NHÂN
Cậu Hai Hót là một thanh niên đẹp trai, có tài tán tỉnh, nhiều bà đã dâng cả tình lẫn tiền. Có lần vua Thành Thái cho vời cậu vào Đại Nội thử tài, cậu đã thắng, nhà vua phải thưởng ba lạng bạc sau khi Hai Hót lừa được vua để vua cho hút một điếu thuốc trà.
Sau đó, cậu ta xuống chợ Bao Vinh " hót " được một chị lái đò khá xinh. Chị này mời Hai Hót xuống đò ăn uống và cho biết chòng chị đi vắng chiều tối mới về. Không ngờ anh chồng về nửa chiều, bắt gặp quả tang Hai Hót thông dâm với vợ mình. Sẵn cái cọc chèo trong tay, anh ta đánh cho Hai Hót một vố vào đầu chết tươi.
Huyện kết án anh lái đò 15 năm khổ sai. Án trình lên tỉnh Thừa Thiên giảm xuống 10 năm khổ sai, đưa lên bộ Hình lại giảm xuống 5 năm.
Sau khi xem hồ sơ, vua Thành Thái thấy anh lái đò đáng được tha. Nhà vua phê vào bản án 4 câu Kiều, chắp lại thành một lời phán quyết sâu sắc:
- Hại một người, cứu muôn người.
Anh hùng đoán giữa trần ai mới già
Mệnh trời mà cũng quyền ta

Những Việc Làm Của Một Vua " Điên "

Quyền hành của vua Thành Thái ngày càng thu hẹp, nhà vua bị cô lập dần, nên u uất đến cao độ. Ông trút sự phẫn nộ của mình lên các công văn bằng những lời phê gay gắt, kể cả những giấy tờ trao đổi với tòa Khâm Sứ.
Đến năm 1906, Khâm Sứ Levécque vốn là một người nóng nảy, hách dịch, không những lấn át mà còn coi rẻ cả nhà vua. Sự xích mích giữa hai bên ngày càng nghiêm trọng.
Ngày 12 - 10 - 1906 , Levécque sắp đi Hà Nội, các Cơ Mật Đại Thần đề nghị vua Thành Thái qua thăm Khâm Sứ, nhưng nhà vua lấy cớ đau chân, nhất định không đi. Thế là Levécque liền cho phao tin Thành Thái mắc bệnh điên để làm mất uy tín nhà vua.
Khi đội nữ binh trong Đại Nội được thành lập, hành động ấy của nhà vua liền bị Levécque lợi dụng để làm cho Toàn Quyền và Bộ Thuộc địa tưởng nhà vua điên thật, sẽ dễ dàng đồng ý khi nào Khâm Sứ quyết định phế truất.
Ngày 12 - 7 - 1907, sau khi nhà vua không chịu phê chuẩn việc thăng bỏ một số quan lại đã được Khâm Sứ bàn và thỏa thuận với Hội Đồng Thượng Thư, Levécque tuyên bố:
- Nhà vua không thành thật cộng tác với Chính Phủ Bảo Hộ thì từ nay mọi việc Hội Đồng Thượng Thư cứ tùy nghi mà làm".
Rồi Levécque thông báo cho vua biết:
- Từ nay nhà vua không còn quyền hành gì nữa và không được ra khỏi nơi ở đã dành cho mình trong Đại Nội.
Đồng thời với việc truất phế và giam lỏng cua Thành Thái, một Hội Đồng Phụ Chính được thành lập do Trương Như Cương cầm đầu. Hội Đồng này cùng với tòa Khâm Sứ ra một bản thông cáo chung nhấn mạnh rằng;
- Vì Thành thái mắc bệnh điên nên hai Chính Phủ đã quyết định như vậy để bảo vệ lợi ích của quốc gia cũng như chính bản thân nhà vua.
Cuối cùng, một giải pháp được Pháp lẫn Hội Đồng Phụ Chính và cả vua Thành Thái đồng ý, là theo tập quán Việt Nam " Phụ truyền Tử Kê " ( cha truyền con nối ) Toàn quyền Đông Dươngf và Khâm Sứ Levécque phải chọn một người con trai của vua Thành Thái cho đăng quang.
Ngày 2 - 9 - 1907, các đại thần vào điện Càn Thành, dâng lên một tờ biểu có chữ ký của các đại thần, trừ Ngô Đình Khả. Kém theo tờ biểu là một dự thảo Chiếu Thoái vị. Nhà vua đọc bản dự thảo, nhếch mép cười, ghi hai chữ " phê chuẩn " rồi quay lưng đi vào.
Chín ngày sau, Pháp cho áp giải Thành Thái vào Séi Gòn rồi đưa ra quản thúc ở Cap Saint Jacque, cho đến năm 1919 thì bị đày ra đảo Réunion, đồng thời với vua Duy Tân.
Sau 31 năm bị đày, nhà vua " điên " này mới được phép về Tổ G Quốc, nhưng bắt buộc phải ở Sài Gòn. Đến tháng 3 - 1953 nhà vua mới được về Huế thăm lăng tẩm tổ tiên, rồi phải trở vào Sài Gòn. Ngày 24 - 3 - 1954 vua Thành Thái mất, con cháu mới được phép đưa thi hài về chôn ở Huế.