Trên đường Quan Thánh, ông Hạnh và bà Cán rào bước trở về làng Thụy Khê Bà Cán đã đến mời ông Giao, bà ta chỉ biết ở Hà Nội có một ông lang ấy, Song ông đi vắng.
Bấy giờ trời đã gần tối. Các đèn điện chiếu ánh lờ mờ lên những cây bàng trông hai bên vệ đường cành lá giao nhau như cái cổng tò vò cao vót.
Thợ thuyền đi về làng rầm rập, cười đùa vui vẻ. Nhiều người quen biết bà Cán Họ chào bà và hỏi thăm bà ân cần lắm. Rồi họ bắt đầu bình phẩm người nọ việc kia:
nào oán giận ông đốc công ác, nào muôn bỏ nơi này xin làm nơi khác. Họ đem những câu chuyện ấy kê Cho bà Cán nghe tưởng như bà ta có thể hiểu được.
Đối với những lời than phiền ấy, bà Cán Chỉ Có một Câu an ủi không đâu:
Thôi, việc ít người nhiều, có chỗ ăn, chỗ làm như thế là tốt lắm rồi? ~ Bà Cán trà lời như thế là vì bà đã rõ những sự khốn khổ về nỗi thất nghiệp của bọn thợ thuyền lắm. Bà ta đã thấy nhiều người vì tức khí chốc lát, vì nghe lời xúi giục mà bỏ việc làm, rồi không có tiền đề dành, chịu bao nỗi đắng cay đói khát.
Những Sự quẫn bách Của bọn anh em lao động, nhiều lần bà ta cũng chịu gánh chung một vài lần mà không hề hé môi than thở. Bọn lao động từ người làm thợ cho chí người làm cu ly biết bao là khách mua quà hoặc khách ăn cơm tháng của bà ta. Cô nhiên anh em cũng có đồng chịu đồng trà. Gặp những khi mất việc làm chẳng giúp được họ thì chớ, bà Cán nỡ đâu lại đòi nợ họ cũng chẳng có tiền đâu mà trà.
Vì thế bà ta nghe họ phàn nàn, oán trách, giận dữ mà lấy làm lo cho họ, mà lấy làm lo cho mình, nên luôn luôn vui cười vỗ về, khuyên dỗ:
- Thôi, ở đời biết nhịn nhục là hơn hết? Nhẫn nại là một tính tốt của những người đã từng trài cuộc đời, là khoa triệt ly rất sâu xa của bọn dân nghèo đói. Cho dẫu họ bị xử tàn ngược đến đâu, họ cũng chỉ đem lại cái tính nhẫn nại ra đối phó, hoặc trên lặng chẳng nghĩ ngợi gì, hoặc có cái tư tưởng sáo của cà một cái chủng tộc, để che đậy nhu nhược, tính nhu nhược cần phải có:
tránh voi chẳng xấu mặt nào !.
Phải, tránh voi chẳng xấu mặt nào mà nhiều khi lại khỏi mất cái kiếm cơm áo nữa. Bà Cán đã từng thấy Sự Chật Vật Của bọn lao động đứng trước sự sông, như cây rong mọc ở dưới hồ cô sức ngoi lên mặt nước.
Song tính vui cười hôn nhiên vẫn là tính căn ban của hạng người làm việc bằng chân tay. Nhưng Sự phiên muộn chốc lát, họ quên ngay. Rồi người này nói đùa một lời, người kia pha trò một câu, họ lại thi nhau cười khanh khách. Một người hỏi bà Cán:
- Cái cô bé ở nhà là con bà đấy à?

Bà Cán đáp:
- Phải, Con tôi đấy.
Một người nói đùa:
- Giông bà nhỉ, chắc khi bà còn trẻ, bà cũng đẹp như thê.
- Cô em đã có chồng chưa bà?
- Cháu nó sắp có con rồi đấy.
ông lão Hạnh nghe bà Cán nhận cô chủ mình là con thì không bằng lòng, nhưng vì thấy trong bọn lao động nhiều người có dáng dữ tợn, nên ông ta chỉ trên lặng đi bên cạnh, không dám bàn chêm một câu.
Về đến nhà, bà Cán thấy Có nhiều người xúm xít chung quanh giường Huy nằm, Mai chạy ra đón rồi thì thầm:
- Chị Diên, chị ấy mời Đốc tờ về chữa cho Huy đấy.
Bà Cán hoang hốt:
- ấy Chết? Mời ĐốCTờ rồi lấy tiền đâu mà trà?
- Quy hô khỏi bệnh thôi bà ạ, Còn tiền thì đã Có ông Hạnh. Phải không ông?
ông lão bộc đáp:
- ý chừng cô nói tiền cầm nhà, phải không?
Mai cười:
- Lại còn tiền gì nữa?
Bà Cán ngẫm nghĩ:
- Thôi cũng được ? Nhưng ông Đôctờ nào thê?

ông Đốc tờ là một trong số người quen biết của cô Diên, chị cậu Trọng. Cũng chẳng ân nghĩa gì, chẳng qua trên con đường đời, không tình, không cam, gặp nhau một hôm, kẻ cần sông, người cần thỏa lòng dục. Rồi mỗi người một ngà, nào ai còn tưởng tới ai?
Sự ngẫu nhiên tất phải thế. Song đây lại không phải là một sự ngẫu nhiên.
Lòng sốt sắng muôn cứu giúp kẻ khôn cùng trong buổi hoạn nạn khiên Diên ngồi moi ộc cô tìm được một người quen biết làm nghề thầy thuộc. Không nhớ ra, nàng liền đi lục tới những bức thư của đám tình nhân, thì chợt vớ ngay Cái danh thiếp của ông Độc Minh.
Trong lòng hớn hở, nàng trang sức cực ky diêm lệ rồi rời gian phòng nàng thuê ở một phô hẻo lánh dưới xóm chợ Hôm, để đến nhà ông thầy thuộc mà, vì bạn em, nàng muôn nôi lại tình xưa.
Đến nơi thì may Vừa gặp Minh sắp sửa ra đi. Nhác thấy nàng, Minh mỉm cười:
- Kìa em Diên? Nay không phải anh tìm đến em mà lại chính em tìm đến thăm anh. Chắc em có việc gì cần đến anh?
Diên cũng cười, đáp:
- Có thê ?
- Em cần tiền?
- Không. Nhưng anh sắp đi đâu thê?
- Anh định đi chơi mát. Nhưng chà thấy mấy khi em đến thăm anh thì cố nhiên anh phải ở lại nhà để tiệp em.
- Không, ta cùng đi, cần lắm?
- Đi đâu mà gấp thê, hừ em?
- Nhân tiện ôtô của anh đã đánh ra kia rồi, tôi xin anh đi ngay Cho. Cân lăm! Diên kéo Minh lên ôtô, và ghé tai bào anh tài xê:
- Lên làng Thụy Khê.

LúC tới nơi, Minh mới rõ là Diên mời mình đi chữa bệnh. Chàng mỉm cười noi:
- Có thế mà làm bí mật quá. Lần này là lần đầu tôi gặp một cô mời đi chữa bệnh một cách ngộ nghĩnh như thế.
Xem mạch xong. Minh quay lại hỏi Diên:
- Em cô, phải không?
Diên chỉ mỉm cười không đáp. Chàng lại hỏi:
- Có phải cậu này học ở trường Bưởi mà cô thường nói chuyện với tôi không?
Diên ngắm Mai, không muốn nói dối liền đáp:
- Không, cậu Huy là bạn học Của em Trọng. Chị Mai đây là Chị CậU.
Minh quay lại. Dưới ánh đèn dầu trong gian nhà tôi, chàng như nhận ra một người quen.
Đăm đăm nhìn Mai, chàng nói:
- Quái? Tôi đã gặp cô ở đâu mà không nhớ ra.
Mai thì Mai nhớ đích xác rằng ông đốc là bạn Lộc, vì đã hai, ba lần nàng gặp Minh đến chơi với chồng nàng. Song nàng chỉ bẽn lẽn cúi đầu không đáp.
Minh vừa rửa tay Vừa bào Mai:
- Vậy CậU này là em cô. Bệnh cũng không nặng lắm đâu, cô cứ trên lòng. Chắc vì cậu ấy lo phiên quá.
Mai trà lời:
- Vâng, em nó sắp thi.
- Phái cho cậu ấy nghỉ hẳn, chứ đừng nghĩ gì đến thi cử hết.... Cậu ấy hình như Có tức tôi điêu gì...
Diên định kề lề câu chuyện buôn rầu:
- Vâng, chính thê....
Nhưng Mai vội lấy tay bấm, ra hiệu đừng nói, nên Diên im ngay.
Hôm sau, Mai lại giao trà gánh hàng quà lại cho bà Cán, vì ông độc tờ bắt Mai phái giữ phận sự khán hộ và luôn luôn săn sóc bên giường người ôm.
Bôn giờ chiều, Minh một mình đến Thụy Khê không phải có Diên đưa đường nữa. Chàng mang theo đủ các thứ thuộc cần dùng và thăm bệnh ân cần lắm. Cũng như hôm trước, chàng đăm đăm nhìn Mai hỏi:
- Có phải tôi đã gặp cô mấy lân ở đâu....
Mai cúi đầu đáp :
- Thưa ông, tôi không nhớ.
Minh như chợt nghĩ ra:
- à, phái rối, ở nhà anh Lộc.
Mai mặt tái mét, Minh lại nói luôn:
- Một hôm tôi đến chơi anh Lộc.... anh Lộc đi vắng, cô ra mở cửa, rối tiễn tôi ra tận cổng.
Mai phần tức giận Lộc, phần xấu hổ, phần sợ em nghe rõ, cuống quít, nhớn nhác nhìn quanh, hai gióng lệ từ từ chay hai bên má. Minh xin lỗi:
- Cô tha thứ cho. Tôi vô tình.
Mai cất giọng run run khẽ nói:
- Xin ông làm phúc đừng nhắc đến chuyện ấy ở trước mặt em Huy.
Minh gạt:
- Tôi hiểu rồi:
Ky thực Chàng Chăng hiểu gì hết.
Từ đó, ngày ngày Minh đến Thụy Khê thăm bệnh.
Cái thông minh tình tứ của chị em Mai như có nhiều lưu luyên một chàng thanh niên chưa từng nêm lạc thú của gia đình. Bây giờ thì không những chàng không hiểu gia thê, cùng hoàn canh của chị em Mai ra sao, mà chàng lại không muốn dò xét ra đề hiểu nữa. Chàng chỉ biết có một điều là mỗi ngày ngôi nói chuyện trong một vài giờ với hai người có một tâm hồn là lạ, điềm đạm mà cam động,khẳng khái mà dịu dàng.
Một hôm, Minh đến giữa lúc Huy đương ngủ. Trông quanh phòng không thấy Mai đâu, chàng rón rén bước ra hiên đi vòng ra vườn sau, thì gặp Mai đương ngồi trên chiếc chõng tre, gục đầu khóc nức nở. Chàng lại gần, hỏi:
- Cô có điều chi buồn rầu?
Mai giật mình đứng dậy, bỏ Vào tui bức thư đương Câm ở tay, rồi lau nước mắt, gượng cười đứng dậy:
- Bầm.... Không.... Tôi lo cho bệnh trạng của em Huy.
Minh Cười:
- Không phải, bệnh cậu Huy đã bớt nhiều, mười phần đã bớt đến bay, tám, chắc cô cũng biết thế.... Nếu cô muốn tôi hết lòng chữa bệnh thì cô không nên giấu giếm tôi điều gì.
Mai sợ hãi, chẳng đứng được, đưa bức thư cho Minh. Minh đỡ lấy tờ giây ban, mỉm cười:
- Thơ việt bằng chữ nho, thì tôi hiểu sao được?
Mai liền thuật câu chuyện cầm nhà cho ông Hàn Thanh, rồi nói tiếp:
- Thưa ông, vì ông Hạnh bào cầm được nhà hai trăm bạc, và văn khê lại làm xong đâu đấy Cà rồi, nên tôi mới dám mời ông đến chữa cho em, tôi vẫn biết thuốc tây đắt lắm. Nhưng xem cơ chừng này ấy Chỉ bày mưu lập kế đề định ức hiếp mà thôi, vì ông ấy bặt tôi đến tận nhà ông ấy, ông ấy mới giao tiền.
Nói tới đấy, Mai lại bưng mặt khóc:
- Tôi khổ sở quá! Minh cười:
- Tưởng là gì? Nêu chỉ có thê thì không lo. Tôi cứ chữa cho. Rồi bao giờ có tiền, trà tôi cũng được.
Thực sự ngờ vực đã vẫn vơ trong trí nghĩ ông bác sĩ trẻ tuổi. Cái lối khóc lóc của gái, Minh đã thừa biết. Chàng vẫn muôn chữa giúp, nhưng chàng rất ghét cái trò già dôi kia. Lòng kính mến một trí thức thông minh bỗng biên đi để nhường Chỗ cho lòng khinh bỉ đôi với một cô gái hà tiện quen thói đi lừa.... Chàng lại đứng sát gần Mai cười mát, rồi lấy tay khẽ đập Vào má nàng mà an ủi bằng một câu bỡn - Thôi, em nín đi chóng ngoan?
Mai đứng phắt dậy, mặt tái mét, cất tiếng cự tuyệt:
- Ông không được hỗn. Tôi là gái có chông.

Minh càng ngờ vực, chỉ cười mà không đáp lại. Mai nói tiệp:
- Tôi là vợ bạn ông.... Tôi là vợ Ông Lộc.
Minh hoang hột, ngơ ngác:
- Xin lỗi bà.... Tôi vô tình.... không biết.
Rồi chàng nói chữa:
- Thào nào, tôi trông bà quen quen. Thì ra tôi gặp bà ở nhà anh Lộc.
Mai vẫn còn căm tức, đứng thở hổn hển. Minh lại hỏi:
- Nhưng vì đâu bà gặp nông nổi này? Vì Cớ gì, anh Lộc lại đề bà phái khổ sở đến thê này?
Mai gượng cười:
- Bây giờ ông đã biết tôi là ai thì tôi xin ông một điều, ông sinh phúc cho là ông đừng nói với ông Lộc biết rằng tôi ơ? đây, đừng nói cho ông Lộc biết rõ tình cảnh chi. em tôi....
Minh ngẫm nghĩ rồi đáp :
- Xin vâng !.
- Thưa ông, tôi có thể tin được lòng hào hiệp của ông không?
Minh ngần ngừ:
- Nhưng tôi muôn anh Lộc.... ăn năn tội lỗi....
Mai ngắt lời:
- Không.... Đó là điều bí mật chưa thề đề ông biết được.... Nhưng rồi ông sẽ rõ....Vậy tôi Có thê tin ở lòng nghĩa hiệp của ông. Tính mệnh em Huy ở trong tay ông, nêu ông Lộc mà tìm đến đây thì bệnh Của em Huy không hòng cứu được nữa.
Minh mỉm cười:
- Câu chuyện bí mật lắm nhỉ.. .Vâng thì tôi xin giữ bí mật.

Một buổi trưa mùa đông, một buổi trưa khô ráo ấm áp. Ở sân đình Thụy Khê bên hô tây, Mai và Huy ngôi sưởi ấm dưới ánh nắng mặt trời. Mấy Cây muỗm, lá xanh đen, gió thoang qua hơi rung động rì rào. Mặt nước hồ bằng phẳng lấp lánh như tấm gương lớn trong cái khung đục màu xám.
Ngắm những cây đại trơ trọi, khẳng khiu, giơ xương như người trần truông giữa canh mùa đông giá lạnh. Mai lại nhớ tới tình canh nghèo đói của chị em mình. Nàng thở dài, mắt lờ đờ nhìn chân trời.
- Chị nghĩ gì vậy?
- Không, em ạ.
Câu hỏi của Huy thốt nhắc Mai nhớ tới hiện tại. Vì Mai đang sống trong một quãng đời quá khứ.
Sáu tháng qua....
Trong sáu tháng, đã xay ra biệt bao mừng vui, lo, ước mong. Nào bệnh Huy lúc nguy kịch, lúc thuyên giam, nào thời ky Sinh nở Của Mai....
Mai lại thở dài. Huy hơi gượng nói đùa để cô làm khuây lòng chị.
- Chị ạ, trông con cóc đậu trên cái cọc be rau muông như pho tượng đồng đen một cô ky nữ Xiêm La giở hai tay ra múa.
Mai mỉm cười, rối hai chị em ngôi trên lặng, nhìn vơ vẫn, nghĩ vơ vẫn, Huy bào Chị:
- Can Chi Chị phái lo phiền. Ông đốc tờ đã hứa tìm việc cho em, rối em đi làm cũng đủ tiền nuôi cháu.
- ấy, Chính Vì thế mà chị buôn, em ạ. Trong sáu tháng nay, ông đốc Minh hết chăm nom thuốc thang cho em lại săn sóc đến chị và cháu. Chị em mình biệt làm thế nào đề đền lại ơn ấy Cho Xứng đáng. Nói đến tiền thì tất là chà đào đâu ra được roi....
Huy mắt rầu rầu, nhìn chị. Cậu chẳng phái tìm đâu xa, cái duyên cớ sự tử tế của ông đốc Minh đã hiện ngay trước mặt cậu:
Cái nhan sắc lộng lẫy, hoạt động của chị, nhất ngày nay Chị lại là Cô gái một cong tuy Chị mới ở cữ được có hơn một tháng. Yù tưởng ấy khiên Huy Căm tức, nhớ lại những cử chỉ và hành vi khôn nạn của Lộc. Huy thở dài bào Chị:
- Những tư tưởng lạc quan Của chúng ta sai lầm chăng? Ban tính loài người là tàn nhẫn chăng?
Mai mỉm cười:
- Em không nên vì một người, mà ghét lây, mà ngờ vực cà mọi người. Biết đâu ông đốc Minh chỉ vì nhân đạo mà muôn cứu vớt chị em ta?
Huy hơi Cau mày:
- Phải anh tham Lộc cũng đã đem nhân đạo đôi đãi với chúng ta?
Mai tỏ y không bằng lòng:
- Em cũng nên xét lại, anh ấy Chỉ Vì Vâng lời mẹ.
Huy gặt:
- Một người có dã tâm như thê mà chị còn bênh ư? Mẹ với con?
Mai buồn rầu bào em:
- Chị xin em đừng nhắc tới chuyện ấy nữa.
- Chị quên câu chuyện bữa nọ rồi ư? Có phải vì anh ấy Vâng lời mẹ anh ấy mà hôm đó gặp chị, anh ấy lánh mặt không?
Mai nghe em nói lấy làm khổ tâm, song sợ em vì tức giận quá mà bệnh cũ lại tái phát ra nên gượng cười đáp :
- Em tính hôm đó chị ăn bận lôi thôi, lại gánh hàng quà đi bán còn ai nhận ra được ! Rồi nàng nói lang:
- Em ngắm hồ có nhớ hôm chị mới tới Hà Nội lần đầu, vào trường đón em không? Hôm ấy Chị em ta ngồi trước của đền Quan Thánh, giời xuân mưa phùn, chị em ta kể chuyện con hươu vàng tìm mẹ....

Mai tưởng ôn lại chuyện cũ để làm vui lòng em, ngờ đâu càng khiên em thêm hôi hận. Huy thở dài nói:
- Chỉ vì em.... chỉ vì chị thương em.
Mai nghiêm sắc mặt hỏi Huy.
- Thê em có thương chị không?
Huy ứa nước mắt không trà lời. Mai lại nói:
- Nêu em còn thương chị thời em không được buồn, phải nhớ lời sau cùng của thầy:
giữ lòng vui, linh hồn trong sạch và đem hệt nghị lực ra làm việc. Ngày nay, Chị em ta càng cần có nghị lực....
Một tiếng còi điện ô tô. Hai người quay đầu lại. Chiếc Xe hòm vùa đỗ bên cổng đình, và Minh ở trên xe bước xuồng sắp rẽ vào làng Thụy Khê , HŨR Vội Chạy theo nói to?
- Bẩm chúng tôi ở đây?
Minh nhìn về phía hai chị em Mai, mỉm cười vẫy tay rồi hấp tấp đi tới, hỏi:
- Bà không lạnh à?
- Bẩm quan lớn không, hôm nay ấm lắm.
- Tôi đã nói bà đừng gọi tôi là quan lớn như thê không được thân, phái không cậu Huy?
HŨR ngờ Minh giở giọng là lơi cùng chị nên đứng im, nét mặt lãnh đạm. Song thực ra Minh không có y bỡn cợt, chàng chỉ cột tỏ y không thích ai gọi mình là quan lớn hệt. Chàng như hiểu thấu sự ngờ vực của hai chị em Huy, điêu đó Chàng không muôn có, nhất chàng lại đứng trước mặt những người khổ sở đương bị hãm vào trong vòng quẫn bách. Chàng liền nghiêm trang nói tiệp:
- Tôi thích người ta gọi tôi là thầy thuốc Còn hơn gọi tôi là quan đốc hay quan lớn. Tôi có làm quan lớn, quan bé gì đâu! Mấy lời như Xé Cái màn nghi ky đương bọc hai chị em Mai. Canh nghèo nàn khiên hai người luôn luôn tưởng tới sự khinh bỉ, sự xúc phạm của kẻ khác đôi với mình. Huy lây làm hôi hận, liếc mắt nhìn chị.

Minh hỏi Mai:
- Thế nào, cháu ái ngoan đấy Chứ? Đã đến nửa tháng nay, tôi bạn Việc luôn không đến thăm bà và cháu.... Nhưng sao bà không ở nhà bê cháu?
- Bẩm, tôi nhờ bà Cán ẵm hộ.
- Không nên, bà ấy Chân tay không được sạch sẽ. Khi nào bà mỏi tay thì đặt Cháu Xuống giường còn hơn. Bà đưa tôi về thăm qua cháu.
Ba người cùng vào làng Thụy Khê. Tới ngõ, nghe tiếng trẻ khóc. Mai chạy Vội Vê, đỡ lây Con, nói nựng để dỗ. Minh đứng gần nhìn thằng bé mập mạp, hồng hào, mỉm cười khen:
- Thằng bé kháu quá? Nó giống bố nó như đúc.
Câu nói vô tình khiến Mai và Huy Cùng rầu rầu nét mặt. Yù chừng Minh cũng biệt là mình lỡ lời, nên nói lang:
- Bà nhớ cho cháu bú đúng giờ.
Rồi ông ngà đầu chào:
- Thôi, kính chào bà và cậu. Dăm hôm nữa tôi lại về thăm cháu.
Mấy phút Sau, Minh trở lại, tươi cười bào Huy:
- Tôi quên không báo tin cho cậu biệt rằng tôi đã tìm giúp cho cậu một việc rồi đấy. Tôi Có người anh em bạn lập ấp ở Nam Định cần một người thầy giáo đê dạy CáC Con. Tôi biên thư cho ông ấy Và nhạn được thư trà lời nói ngày mai cậu về chuyên xe hỏa thứ nhất. Ông ấy Sẽ Cho ô tô đón ở ga Gội.
Minh mở ví đưa cho Huy Cái danh thiếp:
- Tên và địa chỉ của ông ấy đây.... Nhớ ga Núi Gội nhé, qua Nam Định một ga.
Mai sung sướng nhìn em. Huy trên lặng ấp úng mấy Câu Cam ơn. Minh vội gạt:
- Có gì mà ơn với huệ. Ông ấy Chẳng mượn cậu cũng phải mượn người khác, mà vị tất đã giỏi bằng cậu.... à? Lương tháng mười lăn đông đấy Còn Cơm thì ăn với ông ta. Đây, tiên lộ phí của ông ấy gửi Cho CậU đây.
Rồi Chàng đưa cho Huy hai cái giấy bạc một đông. Tiền ấy Chính là tiền của chàng, mà sợ Huy không nhận, chàng phải nói thác ra là tiền lộ phí của người bạn chàng gửi lên.
Bà Cán đứng nghe mừng rỡ:
- Bẩm quan lớn, thê thì hậu quá?
Tỏ lòng cam ơn một cách gián tiếp, Huy bào Mai:
- Vậy mỗi tháng em gửi cho chị mười hai đông, em tiêu ba đông cũng phong lưu chán.
- Thôi thê thì bà không phải nghĩ đến cách sinh nhai.... lam lũ nữa. Không phải là tôi khuyên bà đừng làm việc, nhưng hiện giờ bà cần làm ở nhà nuôi cháu. Và người bà còn trêu lăm.
Chàng lại mỉm cười nói tiệp:
- Tiền của em gửi biếu chắc bà không thề từ chối được nữa?.... Thôi chào tất cà nhà nghỉ nhé ?
Mai và Huy tiên Minh ra tận cổng, cam động không nói nên lời.
- Thê là ngày mai, chị em ta phải xa cách nhau.
Huy nhìn chị, khuyên giải:
- Chị đừng buồn, chị ạ. Còn sáu tháng nữa đã đến ky thi, em về thi đậu làm giáo học nhà nước thời chị em ta sẽ được sum họp mãi mãi.... Nay em cần phải làm tạm kiêm tiền để chị đỡ vất và. Sô tiền mười hai đồng chị trà bà Cán bôn đồng tiền ăn, còn thừa thì trà tiền nợ cũ. Còn như tiền thuốc, chị hãy khất ông đốc đến khi em đi làm giáo học.

Mai cười:
- Em chu đáo lắm?
Tuần lễ sau, một buổi chiều, Minh lại về Thụy Khê thăm Mai. Bà Cán đi chợ bán hàng vắng, chỉ có mình Mai ở nhà, ẵm con nằm võng. Nàng thấy Minh đến, lo sợ, đứng dậy đặt Con xuồng võng, rồi nhớn nhác, nhìn quanh mình nhử để tìm người cứu viện. Minh lại gần ngã đầu chào hỏi:
- Cậu Huy đã nhạn Việc rồi.
- Bẩm vâng, bẩm thực.... quan lớn, bẩn quan lớn ơn ấy....
Minh mỉm cười nhắc :
- Ơ kìa? Bà lại kêu tôi là quan lớn kìa?
Thực ra Mai sợ hãi cuộng quyt ấp úng không nói ra câu, Minh chữa thẹn cho Mai:
- Trông bà hôm nay khá nhiêu, da dẽ đã hồng hào.
Nói cho đúng, Minh ngắm Mai thấy Mai đẹp lắm, đẹp ít người sánh kịp. Minh đăm đăm nhìn khiên Mai bẽn lẽn cúi mặt. Chàng nói:
- Tôi lấy làm ái ngại cho bà, ở vào giữa nơi thô lậu tục tằn.
Nghe giọng khinh bỉ của Minh, Mai đáp:
- Bẩm nêu không có nơi thô lậu tục tằn này thì Chắc đâu Chị em tôi còn sông sót đến ngày nay. Bẩm vì thê, không bao giờ chúng tôi quên được cái nhà này Cùng là những người nhân đức ở trong cái nhà này.
Minh nói chữa:
- Vẫn biết thế, nhưng nay CậU HŨR đi Xa thì bà cũng chà nên ở đây nữa. Chung quanh rặt những thợ thuyền dữ tợn.
- Bẩm, anh em thợ thuyền đều coi tôi như chị em cà.
- Bà nhẹ dạ lắm. Tin thê nào được bọn họ.
- Bẩm, tôi xin cám ơn....ông dạy bào. Tôi Chỉ tạm ở đây ít lâu đê Chờ em Huy kiêm được nhiều lương rồi cùng đi ở chung với em.
Mình ngẫm nghĩ, đăm đăm nhìn Mai, khẽ nói:
- Tôi có câu chuyện tâm sự nhiều lần muôn ngỏ cùng bà, nhưng chỉ vì bà là người còn chịu ơn tôi, nên lương tâm tôi bứt rứt, và tôi ngần ngại không dám hé môi. Song thiết tưởng đó là một việc nhân đạo.

Mai ngẫm nghĩ rồi đáp:
- Bẩm việc gì, xin ông cứ nói.
- Thưa bà, tôi xin làm người bạn trăm năm để che chở cho bà.
Yù Mai quà quyêt từ Chối. Song đôi với ân nhân này, nàng không nỡ nói thẳng Nàng đương tìm lời dịu dàng để thoái thác, thì Minh tưởng nàng bằng lòng, tiệp luôn:
- Thưa bà, tôi một thân trơ trọi ở trên đời thì không còn sợ xay ra sự gì nữa.
Mai ôn tồn trà lời:
- Thưa ông, nêu tôi tái giá thì ông thực là người chồng tôi kính phục. Nhưng tôi đã trót trêu anh Lộc thì tôi không thể trêu ai được nữa.
Minh thất vọng buôn rầu:
- Thưa bà, ông Lộc đối với bà tàn nhẫn đến thế mà bà còn trêu được?
- Thưa ông, bây giờ Có lẽ tôi không trêu Chông tôi, mà cũng không muôn trông thấy mặt nữa, nhưng tôi nói trót trêu một người thì tôi cho rằng cái đời tôi như thê là hệt, dù tôi chỉ mới nửa chừng xuân.
- Thưa bà, đối với một người đã lừa dối bà, đã ruộng rẫy bà đề lấy Vợ khác, thiết tưởng bà chà cần gì phái thủ tiết. Bà tha lỗi cho, nhất lại đối với một người đã khinh bỉ bà một cách rõ rệt.
Chàng vừa nói vừa cầm lấy hai tay Mai. Trong trí nhớ của Mai thoáng hiện ra cái canh tượng bên hồ Tây, khi lân thứ nhất. LộC tỏ tình thương trêu nàng. Nàng vội kêu rú lên, giật tay ra ngồi bưng mặt khóc. Đứng bên, Minh kêu van:
- Xin bà tha lỗi cho.... Quả tôi thực tình....
Chàng lễ phép cúi đầu chào, rồi vội vàng ra xe về thẳng như người chạy trốn.