| Chỉ mục bài viết |
|---|
| Trở Về Phố Xưa |
| Trang 2 |
| Tất cả các trang |
Trở Về Phố Xưa
Tác giả: Trần Văn Khang
(Tên họ và hoàn cảnh của các nhân vật trong truyện ngắn dưới đây, nếu có sự trùng hợp ngoài đời thì chỉ là do ngẫu nhiên, ngoài ý muốn của người viết)
CHUYẾN BAY HỒI HƯƠNG và
MỘT THỜI ĐỂ NHỚ
Năm 75, anh cùng một số chiến hữu đáp những chiếc chiến đấu cơ xuống phi trường Utapao Thái Lan di tản, rồi sang định cư tại Hoa Kỳ. Cuối thập niên 80, anh là một trong những người sớm trở về Việt Nam. Anh trở về không phải để xem lại nhà cũ, quê xưa hay để thăm họ hàng như nhiều người. Anh về để giải tỏa nỗi băn khoăn trong lòng mình. Nỗi băn khoăn anh đã mang theo từ khi rời Hà Nội, ngày nào đã xa.
Chiếc phi cơ dân sự 747 cất cánh đã trên mười phút, lấy đủ cao độ. Qua máy vi âm, người phi công trưởng chào mừng hành khách bằng tiếng phổ thông Trung Hoa rồi bằng Anh ngữ. Người hoa tiêu cũng cho biết thời gian chuyến bay dài trên 16 tiếng, từ San Francisco tới Hồng Kông, và giờ giấc cùng khí hậu hiện tại của nơi đến. Minh nhận nút bấm để lưng ghế của mình ngả thêm một chút ra phía sau cho thoải mái. Hàng ghế Economy chật hẹp, anh không muốn ngả hết lưng ghế sợ làm phiền người hành khách ngồi sau. Anh lẩn thẩn nghĩ ngày xưa, anh cũng như nhiều người Việt Nam khác ở quê nhà, ít ai để ý đến chi tiết về khí hậu mỗi ngày. Hồi còn ở miền Bắc với bốn mùa khá rõ rệt, rồi sinh sống bao năm tại miền Nam với hai mùa mưa nắng, anh ít khi cần biết đến chuyện thời tiết. Cứ cho đó là chuyện của ông Trời. Trời lạnh mặc cho ấm, trời nóng mang áo mỏng. Mùa mưa đem sẵn áo che mưa. Đời sống cứ hồn nhiên như thế cho đến khi vào quân đội, làm phi công anh mới thường để ý đến thời tiết.
Nghĩ đến chuyến về thăm Hà Nội lần này, sau trên 30 năm xa cách, Minh thấy nao nao trong lòng. Anh mong biết tin tức người cũ. Không biết Bích Hạnh, người thiếu nữ anh đã yêu thương chỉ một thời gian ngắn nhưng rất nồng nàn lúc mới vào đời, bây giờ nơi đâu, sống còn ra sao. Anh vẫn thầm ân hận, chỉ vì yêu anh mà bao nỗi đau đã đến với nàng.
“Chú cũng về Việt Nam chuyến này?” Cô gái ngồi ghế bên nhìn Minh hỏi, làm ngưng dòng suy tưởng của anh. Giọng nói dễ thương, khuôn mặt tươi trẻ, tuổi cô khoảng mười tám đôi mươi. Cô không trang điểm cũng đẹp hồn nhiên. Mái tóc đen huyền gần chạm vai, phần cuối úp vào nơi cổ trắng, làm anh nhớ tới mái tóc của Hạnh ngày nào. Không trả lời ngay câu hỏi, anh nhẹ nhàng hỏi lại “Cô biết tôi là người Việt?”. “Cháu thấy chú cầm tờ báo tiếng Việt trên tay lúc nãy”. Cách xưng hô vừa thân mật, vừa phân định khoảng cách tuổi tác giữa Minh và cô. Bây giờ anh mới trả lời câu cô hỏi lúc đầu “Tôi về Hà Nội có công việc, cũng tìm gặp người quen, còn cô?”. “Cháu trở về Sàigòn thăm cha mẹ cháu”. Câu chuyện giữa hai hành khách cùng ngôn ngữ, cùng quê hương thật tự nhiên, dễ dàng.
Sau bữa ăn tối, đèn trong thân tàu được để nhỏ lại. Cô gái nói muốn ngủ một vài giờ, tối qua cô thức thật khuya để lo thêm bớt những món trong hành lý. Cô lấy tấm mền nhỏ màu huyết dụ từ chỗ ngồi, đem phủ lên người, kín cả đôi chân. Cô khẽ than “cháu lạnh”. Câu nói tự nhiên vô tình này lại làm Minh thấy nhói nơi tim. Anh liên tưởng đến câu nói “em lạnh” của Hạnh ngày nào. Ngày ấy…, trước giây phút yêu nhau lần đầu, Hạnh nói cùng anh, giọng nàng run rẩy nhưng không phản đối: “em sợ!”. Rồi sau khi yêu nhau, qua những phút nóng bỏng, cuồng nhiệt của xác thịt, Minh vẫn còn lưu luyến muốn tận hưởng kéo dài những rung cảm yêu đương. Anh nằm ôm Hạnh, cánh tay bên phải anh để nàng buông tóc gối đầu. Bàn tay trái anh đã xoa vuốt lưng nàng, như dỗ dành một người em, như xin chuộc lỗi mình, vì đã lấy đi của nàng đời con gái. Khuôn mặt thanh tú của nàng kề bên anh, khép mi. Nét ngây thơ thiên thần vô tội. Hương thơm da thịt người thanh nữ làm anh ngất ngây dù anh mới tận hưởng thú yêu thương. Cảnh cũ như một cuốn phim quay chậm lại trong tâm tưởng. Trong căn phòng trọ, anh đã nghe nàng nói “em lạnh”. Âm thanh một thời đã xa như còn lắng đọng trong thính quan. Minh nhớ rõ anh đã xoay mình lấy tấm chăn, đắp lên người Hạnh rồi nhẹ hôn lên môi nàng. Anh thấy mi nàng ướt. Ngày đó nàng mới gần 18 và anh chưa được 21 tuổi đời. Cả hai cùng bồng bột, say đắm, thắm thiết trong yêu đương của tình đầu. Tình yêu tuổi trẻ lên đến đỉnh cao mau chóng trở thành trái cấm, lôi cuốn và mời mọc, khiến anh và nàng cùng sa vào đam mê, không suy tính. Anh đã yêu Hạnh ngay từ lần đầu mới gặp, như gặp một cú sét của những cuộc tình lãng mạn trong tiểu thuyết. Hạnh có lẽ cũng vậy, tim nàng rộn ràng, nàng sững sờ trong phút đầu gặp anh, đến nỗi cha nàng phải nhắc “Con chào thày học chưa ?”…
Lúc đó là cuối thu, bắt đầu niên học mới. Anh theo năm thứ hai Đại học Khoa Học tại Hà Nội. Nàng mới vào học lớp đệ nhị, ban C, chuẩn bị thi Tú tài phần I vào năm tới. Gia đình nàng sống sung túc, cha là một công chức ngạch khá cao, chuyên về xây cất và công lộ. Quan tâm cho việc học và thi cử của cô con gái đầu lòng, cha mẹ nàng đăng báo tìm người kèm cho nàng bài vở và luyện thi. Gia đình Minh thanh bạch, cha anh là tiểu công chức tại Thái Bình. Năm trước đó, Minh cũng đã phải kèm dạy tư gia vài chỗ để đủ chi dùng, bớt một phần gánh nặng cho cha mẹ còn lo nuôi dưỡng những đứa em. Một chiều thứ bảy, với chiếc xe đạp cũ kỹ, anh theo địa chỉ trên báo, đến tìm xin việc. Căn biệt thự đẹp trang nhã, màu vàng nhạt, cửa sơn xanh, hướng ra sông Hồng. Nước sông Hồng tại Hà Nội hình như không lúc nào trong, luôn luôn đục, màu gạch nhạt, và mùa ấy cuồn cuộn chảy, có lẽ vì những cơn lũ từ thượng du. Minh cẩn thận khóa xe, dựa bên vách tường gần cổng, e dè nhấn chuông. Hai con chó lớn, chồm sau những song cửa sắt, sủa vang trước khi chị giúp việc ra mở cửa mời anh vào nhà. Cha mẹ nàng chuyện trò tìm hiểu anh khoảng nửa giờ, nhanh chóng nhận anh với một thù lao khá rộng rãi, và định ngày giờ, hai buổi mỗi tuần cho việc kèm dạy tư gia cho Hạnh và cả hai em của nàng. Rồi ông bà gọi Hạnh và các em ra chào để “thày trò gặp nhau”. Nàng ở tuổi thanh xuân của người con gái, xuất hiện trước mặt anh, đẹp tự nhiên như nụ hoa vừa chớm nở. “Các con gọi thày giáo Minh bằng “thày”, giọng cha nàng ân cần. Anh xin phép để nàng và các em gọi mình bằng “anh”, lấy cớ anh không hơn tuổi nàng bao nhiêu.
Chỉ sau vài tháng, tình cảm giữa người “thày giáo trẻ” và “cô học trò bé nhỏ” đã nhanh chóng nảy nở. Ông bà kỹ sư có lẽ cũng biết một phần nào, nhưng thấy Minh là sinh viên, lễ độ, nên tỏ ra cũng có cảm tình, ông bà cư xử với anh như người thân. Đôi lần anh được phép đưa Hạnh cùng những em nàng đi ciné hay dạo phố. Minh nhớ rõ lần đầu tiên anh tỏ tình với nàng mà không một lời nói. Trong bóng tối của rạp ciné, anh tìm tay nàng. Hạnh không phản đối. Anh vuốt những ngón tay nàng rồi bóp nhẹ. Bàn tay xinh xắn mềm và êm. Nàng nắm lại tay anh. Anh khẽ hôn nàng, trên tóc rồi lên má. Không có hành động nào xa hơn thế nữa trong bước đầu. Hai em nàng ngồi bên. Đó là lần xem phim Cuốn Theo Chiều Gió. Rạp ciné còn để tựa đề tiếng Pháp Autant En Emporte Le Vent. Trên màn ảnh Cinemascope, tài tử Clark Gable và Vivien Leigh đang diễn xuất tuyệt vời, anh và nàng bàn tay trong bàn tay thật lâu. Rồi một ngày khác anh hôn nàng lần đầu trên môi, hôm ấy chỉ một lần, lúc xem cuốn phim Tóc Em Chưa Úa Nắng Hè, tựa đề ngoại ngữ Elle n’a dancé qu’un seul Été, khi nu tài tử Cecile Aubry khỏa thân đi dạo bên một bờ hồ đẹp, trước mặt người tình. Lần sau nữa, anh chủ ý mời nàng cùng các em đi xem phim Tarzan Nổi Giận, ngồi hàng ghế cuối của rạp hát. Khi hai em nàng còn chăm chú mải mê coi Tarzan “nổi giận” trên khung vải, nàng lại rất “hiền ngoan” cho anh cơ hội tìm môi nàng nhiều hơn. Thế là hai người bước vào tình yêu, thật hồn nhiên, nhưng lại mau chóng trở thành đam mê, nồng nàn.
Cái đam mê, nồng nàn của tuổi trẻ. Mỗi lần anh lại nhà Hạnh, lòng anh lâng lâng, rộn ràng như dòng nước sông Hồng phía trước ngôi nhà. Chị Hiền là người giúp việc thường ra mở cửa cho anh. Đôi khi là anh Phúc, người tài xế của cha Hạnh. Chị Hiền lúc nào cũng thân mật, chị hay rót nước, cắt những trái cam mời anh dùng khi anh đã vào nhà. Anh Phúc lại có vẻ dè dặt, ít nói đến độ xa cách, Minh cũng chẳng quan tâm tìm hiểu.
Hà Nội ngày ấy xôn xao, nao núng vì những tin chiến sự và việc động viên thanh niên của chính phủ Trần Văn Hữu rồi chính phủ Nguyễn Văn Tâm. Sắp đến hạn Minh ra trình diện nhập ngũ thì mặt trận Điện Biên Phủ trở thành điểm nóng cực kỳ sôi động cho cuộc chiến. Tương lai phải xa cách Hạnh và gián đoạn việc học hành vì sẽ bị động viên đã gần kề càng làm cho anh và nàng thắm thiết với nhau hơn. Ngày 7 tháng 5 năm 1954, Pháp thất thủ Điện Biên Phủ. Hạnh đậu khóa đầu kỳ thi Tú Tài phần nhất năm đó. Hội nghị Genève kết thúc 20 tháng 7. Tại Hà Nội cũng như cả miền Bắc nhiều người hoang mang trước quyết định ở lại hay di cư vào Nam. Một buổi chiều chớm thu, Hạnh đến thăm anh, cũng là lần đầu nàng hiến tặng đời con gái cho anh. Tình yêu, đam mê và tuổi trẻ đã lôi cuốn Minh và nàng vào những lần yêu thương mặn nồng, trước khi anh về Thái Bình cùng gia đình theo sự dẫn dắt của các Cha Công Giáo xuống Hải Phòng di cư vào Nam bằng tàu biển. Gia đình Hạnh vì nhiều lý do đã ở lại Hà Nội. Anh chưa biết sẽ sanh sống ra sao, cư ngụ nơi đâu tại Sàigòn xa lạ. Trước khi chia tay, anh cho nàng địa chỉ một người bạn đã vào Sàigòn từ trước để thư từ.
Hồi ấy, nhiều tháng trong thời gian chuyển tiếp, người dân hai miền Nam Bắc vĩ tuyến 17 còn được liên lạc bằng bưu thiếp. Sau khi xa nhau một tháng, Minh đang ở khu tạm trú cho sinh viên tại Sàigòn, anh được bạn chuyển cho tấm bưu thiếp đầu tiên của người yêu. Bao nhiêu năm đã qua rồi, anh còn nhớ cả nét chữ cũng như từng lời nàng viết cho anh: “…em nhớ anh vô cùng, em yêu anh và chờ anh. Em chỉ mong hai năm qua nhanh đến ngày tổng tuyển cử, đất nước thống nhất, em sẽ gặp lại anh, sẽ được sống bên anh …”. Bưu thiếp thứ hai của nàng đến, làm anh choáng váng sững sờ: “… em đã có thai trên hai tháng rồi, em gầy đi nhiều vì không ăn uống được. Em khổ lắm vì thày mẹ đã biết… Em tủi hổ và không biết phải làm sao… Thày mẹ đang thu xếp cho em rời Hà Nội, về một miền quê cho khỏi xấu hổ với họ hàng và người quen… Nhưng em không bao giờ oán trách anh, em biết chúng mình xa nhau vì hoàn cảnh nước mình, em biết lòng anh không bao giờ muốn phụ em…” Những tháng kế tiếp, anh không còn tin tức gì về nàng cho đến gần một năm sau, một người quen của gia đình nàng từ Pháp gửi tin ngắn gọn cho anh biết nàng đã sanh một bé trai. Lại một lần nữa, anh bàng hoàng, vì đã gây sầu khổ cho người yêu. Anh ăn năn về giọt máu của mình đã để lại cho nàng tại miền Bắc. Minh buồn nản, lại cần giúp cha mẹ nuôi dưỡng các em trong bước đầu di cư, anh đã bỏ dở học trình đại học. Anh đi dạy các tư thục và sau đó động viên, anh vào binh chủng Không Quân của quân đội Miền Nam. Anh còn nhớ vào những năm cuối của cuộc chiến, anh lái khu trục cơ, thường xuyên yểm trợ những chiến trường ác liệt. Mỗi lần dội những loạt bom hay phóng những phi đạn từ máy bay xuống trận địa, anh vẫn băn khoăn nghĩ có thể con anh, giờ này đã 18, 19 tuổi đời, có lẽ đã phải phục tùng lệnh đi nghĩa vụ vào Nam, biết đâu đang ẩn trốn hay đã tan nát thân thể qua những lần oanh tạc của chính người cha nó…
TRỞ VỀ PHỐ XƯA
Máy bay đáp tại Hồng Kông đúng giờ, Minh từ biệt cô bé đồng hành xinh xắn đã gợi lại cho anh hình ảnh Hạnh và những kỷ niệm sâu đậm ngày xưa. Anh mất vài giờ đồng hồ để sang chuyến bay chuyển tiếp về Hà Nội.
Chưa có nhiều người tỵ nạn từ Mỹ trở về Việt Nam như sau này, thủ tục tại phi trường còn chậm so với những quốc gia anh đã nhiều lần ghé qua. Cũng chưa có bang giao Mỹ Việt. Công an cửa khẩu khám xét khá kỹ lưỡng. Nhưng anh hơi ngạc nhiên. So với những du khách khác cùng chuyến bay, anh thấy mình được hỏi kỹ hơn, lâu hơn. Người đàn ông, mũ lưỡi trai trên đầu, ngồi sau màn ảnh nhỏ của máy điện toán. Anh ta là cán bộ, sĩ quan hay công an cửa khẩu, Minh cũng chẳng biết và cũng không muốn tìm hiểu. Anh ta lạnh lùng cầm giấy thông hành của Minh và giấy nhập cảnh, nhìn Minh, nhìn những tấm hình trên giấy tờ rồi tay lướt nhanh trên bàn phím máy điện toán. Minh thấy người cán bộ nhẹ gật đầu một mình. Anh ta lật một sấp giấy cao, dừng tại một trang xong ngước lên nhìn Minh, bớt lạnh lùng:
- Anh về nước lần đầu?
Minh có dịp quan sát người cán bộ kỹ hơn. Chắc chắn anh ta phải trẻ tuổi hơn con của Minh bây giờ, nếu con anh còn sống sau hai thập niên chinh chiến. Đứa con mà anh chưa biết mặt, cũng chẳng biết tên. Người cán bộ được ngồi chỗ này chắc cũng phải có quen biết, có gốc gác lớn, Minh nghĩ thầm. Ở đây “bình đẳng”, xưng hô thông thường với các từ “anh”, “chị” hay “cán bộ”…
- Vâng, tôi về lần đầu. Minh trả lời.
- Anh định ở lại bao lâu?
- Tôi đã giữ chỗ máy bay, trở về sau hai tuần. Nếu cần ở lại thêm, tôi sẽ xin gia hạn và liên lạc với hãng hàng không để đổi vé máy bay cho chuyến về.
- Nơi cư ngụ của anh tại Hà Nội? Có phải anh đã đăng ký phòng tại khách sạn Thăng Long, số … đường …, anh có định ở tại khách sạn này không?. Người cán bộ hỏi anh.
Minh hơi ngạc nhiên sao họ biết rõ chi tiết đến vậy. Có thể khi xin chiếu khán để vào Việt Nam, văn phòng dịch vụ đã phải khai báo nơi tạm trú của anh tại đây. Anh trả lời:
- Thưa đúng.
Người cán bộ hải quan đóng mộc trên tờ hộ chiếu nhập cảnh, cho biết thủ tục nhập nội đã xong, và nói với anh:
- Anh có nhiều thời gian, không khẩn trương, anh sẽ có dịp tham quan nhiều nơi, thăm nhiều người quen.
Không ai đón anh tại phi trường, Minh thuê xe về thẳng khách sạn. Nhiều đường phố đã đổi khác, nhưng nhiều con phố vẫn còn những căn nhà cổ kính ngày xưa. Minh tới khách sạn vào lúc đã gần trưa, anh nhận phòng, rồi xuống nhà hàng trong khách sạn. Bụng đói. Anh nói cùng người tiếp viên: “Cho tôi một bát phở tái nạm”. Anh chủ ý dùng chữ “bát phở” cho hợp nơi, hợp cảnh. Sau nhiều năm ở tại miền Nam, rồi ở Mỹ, anh quen dùng chữ “tô phở” từ lâu.
Minh thong thả thưởng thức tô phở nóng bốc khói, cố tìm lại hương vị phở Hà Nội ngày trước. Anh hơi thất vọng vì không tìm lại được nhiều cái hương vị cũ. Có lẽ tiệm ăn tại khách sạn không chuyên nấu phở, và một phần anh đã quen cái vị phở đậm đà tại San José, hay tại khu phố Bolsa rồi chăng. Nhưng anh tìm lại được ở đây loại bánh phở với những sợi mềm, nuột nà và to bản của những ngày tháng xưa.
Dùng trưa xong, Minh lên phòng mình, đi tắm, rồi thay đồ nhẹ lên giường nghỉ ít phút. Sau những chuyến bay, lại thay đổi múi giờ, anh đã thấy mệt. Nhưng anh không tài nào tìm được giấc ngủ, anh nôn nao thao thức nhớ về những cảnh cũ, người xưa. Minh nghĩ đến Hạnh, đến đứa con ruột thịt chưa một lần gặp. Anh tự hỏi không biết giờ này Hạnh ra sao, cuộc sống thế nào. Nếu gặp gỡ nhau có làm phiền gì cho cảnh gia đình hiện tại của nàng? Từ ngày định cư tại Mỹ, anh đã nhiều lần dò hỏi, nhưng đa số họ hàng và bạn bè của anh không ai biết tin tức gì về Hạnh, về cha mẹ nàng. Ngày còn học tại Hà Nội, thời gian anh và nàng quen nhau chưa được một năm, mới thắm thiết yêu thương nhau được trên sáu tháng. Họ hàng của nàng anh cũng không rõ một ai. Nghỉ một lát, anh quyết định trở dậy, thay đồ, rồi rời khách sạn đi dạo một mình trên đường phố. “Hà Nội mùa Thu”. Bây giờ anh mới cảm thấy cái “chất Thu” thật đặc biệt của thành phố này. Có lẽ ở tuổi hoa niên, anh chỉ lo học hành, rong chơi, không chú ý nhiều đến ngoại cảnh như những nhà thơ, những nhạc sĩ đã có nhiều bài về Hà Nội. Cái đề tài về mùa thu nơi đây trở thành một thứ “thời trang thơ nhạc”, nó dễ thương, truyền cả đến những người chưa biết Hà Nội bao giờ. Hôm nay, đi trên những con phố, anh có những cảm nhận riêng của mình về mùa Thu đất Thăng Long. Sau bao năm, nhiều con đường đã đổi tên. Nhưng lối cũ còn đọng trong tiềm thức, trong ký ức, đưa dẫn anh vào con phố đến ngôi nhà của Hạnh ngày xưa.
Rồi một chiều buông rơi
Ngân sóng nước chơi vơi
Ai đem mùa Thu tới
Hà Nội trời giăng mây
Khi lá luyến lưu bay
Anh đi về phố xưa
Lòng ngập ngừng bâng khuâng
Theo lối cũ bên sông
Anh đi tìm quá khứ
Tìm lại người em xưa
Năm tháng đã xa xôi
Nhưng tâm hồn vẫn mơ
Cho anh một cuộc tình, đẹp vào lúc mới bình minh
Thương em vì chuyện mình, để buồn mỗi lúc hoàng hôn
Môi anh tìm ngọt ngào, một lần nhớ mãi cho nhau
Mi em đẹp thuở nào, để rồi ướt mắt mai sau … *
Anh xúc động, đứng nhìn ngôi nhà cũ một hồi lâu. Có lẽ không được tu sửa, chiếc cổng và hàng song sắt đã hoen rỉ nhiều với thời gian. Mái ngói và một ven tường rêu phong. Những lá cây lác đác trên mái nhà, trên lối đi, trên sân gạch đỏ. Không có chiếc chuông điện cũ nơi cổng vào. Anh lên tiếng kêu cửa. Không có hai con chó lớn sủa vang mỗi lần anh đến như ngày trước. Một người đàn bà, dáng bình dân, chừng gần ba mươi tuổi đi ra. Anh hỏi thăm ông bà kỹ sư Thọ, cô Hạnh và hai người em nàng. Người phụ nữ trả lời gia đình bà đã mua căn nhà này gần mười lăm năm rồi. Bà không biết chủ cũ bây giờ ở đâu. Minh chán nản. Anh hỏi thăm hai căn nhà kế bên. Cũng toàn người lạ. Không ai biết những người anh muốn tìm. Anh đến căn nhà khác hỏi thăm. Một bà già cho biết khi “Mỹ đánh bom” miền Bắc, gia đình nàng đã bán nhà, về miền quê sanh sống.
Facebook
Twitter
