Họ rên rỉ:
- Rét quá! Rét quá!
Chợt có một tiếng nổ đoàng, tiếng nổ rất to rất vang ở mé dưới con ngòi chân núi, khiến cả triền núi nặng nề xao động. Một đàn quạ với vô số chấm đen bốc bay đi, để lại cả một khoảng trời trắng xóa, ngay liền đó đã có vài ba con lộn cổ rơi thẳng xuống mặt đất.
Một ông lão vội vã chạy tới, đứng lại đó, tuyết phủ đầy người. Ông lão cứ lặng lẽ đứng đó.
Từ bờ ngòi bên kia, có tiếng nói vọng sang:
- Bác Thuận! Thế là lại có một tấm da đẹp rồi!
- Đâu ra! Cậu thích cái thứ da quạ này à? Làm đế giày được đấy!
Bác Thuận mỉm cười trong giá lạnh.
- Bác thật may mắn, trời rét, chỉ có mỗi một mình bác!
- Thì có ai cấm các cậu đâu nào?
- Nhưng tay nghề của chúng cháu đâu có được như bác?
Bác Thuận lại cười, cười không thành tiếng, mặt lạnh, đông cứng lại.
Người đó lầu bầu nho nhỏ:
- Mọi người còn ở trong nhà, mình mình lẻn ra, lại còn xỏ xiên khích bác... Đúng là cái đồ già!
Bác Thuận không nghe thấy những lời trách móc ấy, lại lúi húi đạp chân trên tuyết thành những cái hố, tiến về phía trước. Ông lão bị tập tễnh chân, người cứ lắc lư hết lệch sang bên phải lại lệch về bên trái, nên vết chân để lại ở đằng sau cũng bên nông bên sâu. Ông lão đi tới tận bờ sông phía trên, giữa trời và đất chỉ còn là một vật đen, cuối cùng chẳng còn nhìn thấy gì nữa.
Ngày xưa, triền núi này rất ít khi có tuyết rơi cùng tuyết đọng, tuyết đọng, cũng chỉ ngập chân con gà. Nhưng khi mặt trời mọc, là tan hết ngay. Song từ bốn năm năm trở lại đây, mùa rét năm sau, lạnh hơn năm trước. Cứ theo như lời cán bộ trên huyện về thôn bản nói, thì do vỏ trái đất có nhiều thay đổi. Thế giới rộng lớn là như thế, làm sao chỉ có vỏ trái đất ở đây thay đổi, khiến sơn dân chẳng hiểu ra làm sao nữa, dường như sự thay đổi chỉ hành hạ có một mình họ. Không đi làm nương làm rẫy, công điểm sẽ kém đi. Đã thế bọn động vật hoang dã trong núi sâu, bị đói nên tràn cả ra triền núi này. Báo núi cõng mất con dê sữa của nhà này, sói xám vồ mất con lợn bột của nhà kia. Đặc biệt là loài cáo, ngày xưa có bộ lông màu nâu ngả xám, thì nay đã thành màu vàng kim, chúng cắn cổ gà nhà người ta, hút hết máu, chỉ để lại có bộ da rỗng tuếch.
Nhưng bác Thuận lại là người gặt hái được nhiều hơn cả. Ông lão đã tự chế ra một thứ thuốc nổ đặc biệt, nên cứ mỗi mùa đông, ông lão đã săn về được không biết bao nhiêu là cáo. Trên bốn bức tường của căn nhà ba gian nho nhỏ, treo đầy các bộ lông, trông cứ như một cửa hàng bán lông thú vậy.
Những người dân trong triền núi đó nói bằng sự đầy hâm mộ, khâm phục:
- Thời tiết này, bác Thuận “rét” lắm đấy!
Bữa cơm hàng ngày trong nhà bác Thuận luôn có món thịt cáo, thịt cáo tuy thớ hơi thô, nhưng cái vị của nó lại thật thơm ngon. Mỗi nhà thường đã được bác biếu cho một bát, nên mọi người đều nói hay nói tốt về bác.
Nhưng khi bác Thuận gánh cả đống lông cáo ra bán cho những người từ bên ngoài núi vào, thì cả bản đều biết, và thế là họ lại kháo nhau:
- Dưới chiếu nhà ông lão, có những tệp tiền hàng mấy trăm đồng cơ đấy!
- Tiền thì quả là có kiếm được đồng tiền, nhưng cũng khốn khổ cực nhọc lắm, một tấm da, có thể là một mạng người!
Bác Thuận lại nói:
- Nhưng tại sao nó lại có bộ lông đẹp đến như thế chứ?!
Những tấm da cáo đẹp khiến cho mọi người gần xa háo hức thèm muốn. Ngay cả những cán bộ trên huyện ở nơi xa tít mù tắp cũng biết đến chuyện đó, nên cũng bắt đầu may những chiếc áo khoác bằng lông cáo cho sang trọng. Mấy mùa đông vừa rồi, số cán bộ xuống thôn bản bỗng tăng đột ngột hẳn lên. Họ tới, đại đội sản xuất ở triền núi này lại bắt bác Thuận biếu không cho họ một hai tấm, cho nên sự thu nhập của bác sút kém hẳn đi, nhưng lại làm đẹp thêm những người ở trên huyện lên...
Cuối cùng việc đi săn của bác Thuận đã thành một nghề được phân công: Cung cấp dược liệu cho tập thể chế biến thuốc, và ghi công điểm cũng không sót một mùa đông nào. Những bộ lông thú săn bắt đều thuộc về tập thể.
- Cán bộ về miền núi thật là gian khổ, gọi là để làm kỉ niệm thôi mà!
Tất cả cán bộ xuống thôn bản đều có áo lông cáo hết, và cả triền núi ấy, số tiền cứu tế, hỗ trợ được nhận ở mức cao nhất, đó là chỉ tiêu tối cao, của cái gọi là béo bở.
Mới bắt vào tháng mười, trời đã giá rét lạ lùng. Xem ra chất lượng lông cáo năm nay nhất định sẽ vào loại hảo hạng và một vị Chủ nhiệm trên huyện đã mò về bản. Chủ nhiệm điềm đạm thân mật khen ngợi tài nghệ của bác Thuận, lại còn rút cả thuốc lá có đầu lọc ra mời bác hút. Bác Thuận mong đứng mong ngồi cho trời có tuyết rơi. Bởi khi tuyết bắt đầu rơi, là dấu chân cáo sẽ in rành rành trên tuyết. Đó là hình những bông mai nho nhỏ, bác chỉ cần thoáng liếc nhìn là đã biết ngay đó là con cái, con đực, con già hay con non. Ban đêm, khi tuyết đã rơi, hai ông bà già, ngồi bên đống lửa, mổ mấy con gà, bóc lấy lớp da mỏng manh của nó, đem thái chỉ, trộn đều với diêm sinh (lưu hoàng) và mạt sắt đã giã vụn, viên lại thành những viên nhỏ, nhỏ như viên thuốc tễ, đặt cẩn thận từng viên, từng viên vào chiếc lồng con, và bà lão đem đi treo lên móc.

Ông lão nhắc:
- Cẩn thận đấy! Đừng có đụng vào nó!
Mười năm trước con trai bác Thuận cũng làm ăn sinh sống với công việc này, đã từng đem treo một lồng thuốc nổ trên móc, trong khi người lớn đi vắng, trẻ con ở nhà chơi đá bóng với nhau, đã đá quả bóng vào lồng thuốc nổ, nổ tung, trần nhà bị thủng một lỗ toang hoác, vật dụng trong nhà đổ vỡ tan tành, và cậu bé cũng bị thương...
- Có tuyết rồi!
Bác Thuận không còn kịp suy nghĩ thêm gì nữa, dán mặt vào kính cửa sổ nhìn ra ngoài trời, làm khuôn mặt bẹp gí lại như một chiếc bánh. Bên ngoài trời tuyết đang tới tấp bay, rơi lặng lẽ, không một tiếng vang.
- Ông Chủ nhiệm nói, con gái ông ấy sắp cưới, chỉ ước ao, thèm muốn một tấm lông cáo làm khăn quàng cổ!
- Ư! Làm khăn quàng cổ chắc chắn là đẹp quá rồi.
- Tuyết to thêm tí nữa những con cáo ở trong rừng sâu, nhất định sẽ thò ra.
- Con to to một tí là tốt nhất. Ôi chao, trong nhà mà cũng lạnh thế, cho thêm một ít củi gộc vào đống lửa đi.
Ông lão kéo chốt cửa, một cơn gió cuốn theo cả tuyết, bay xộc vào nhà, giấy dán trên cửa sổ phía sau bị xé rách một mảng, kêu lên lật phật, lật phật...
Bác Thuận tậm toại, chân cao chân thấp, đi trên tuyết, lần sâu vào trong hẽm núi, bác gắng sức bới đống tuyết, tìm lấy bó củi gộc. Về đến nhà, đôi ống quần đã đông cứng, người rét run lẩy bẩy, năm đầu ngón tay như ghép cứng lại với nhau, không co ra quắp vào được nữa.
Nửa đêm về sáng, tuyết ngừng rơi. Hai ngày sau mới thấy mặt trời ló ra, mặt trời cũng như đông đặc lại, chẳng có được bao nhiêu ánh sáng. Tuyết trên bờ ngòi đã hơi tan tan, nhưng tuyết trên đỉnh núi vẫn bị gió làm cho đông cứng nguyên vẹn. Trên cây, trên cỏ lại có màu sắc như một tấm kính, suốt cả ngày, lấp lóe sáng...
Mấy đêm liền, bác Thuận quấn thêm một chiếc thừng đay xuống đế giày, tay xách chiếc đèn bão, quanh quẩn ở chỗ bờ ngòi dưới chân núi, tìm chỗ thích hợp, đặt xuống một viên thuốc nổ da gà. Sau đó ông lặng lẽ cầu khấn trong lòng:
- Lạy trời! Lạy trời! Phù hộ độ trì!
Hôm sau, khi trời còn chưa sáng, bác lại lần theo con đường đêm hôm trước, thu nhặt lại những viên thuốc nổ, đôi khi bác cũng thu nhặt được một con cáo bị thuốc nổ, nổ chết đêm qua. Giữa làn tuyết trắng xóa, một cái lỗ màu vàng khè do thuốc nổ đào lên, cùng với một con cáo mất hàm dưới, và một vũng máu tươi hồng hình rẻ quạt.
Thế là có được ba bộ lông cáo rồi.
Có một bộ tuyệt hảo. Lông rất dài, xọc bàn tay vào đấy, không nhìn thấy ngón và lưng bàn tay. Bác Thuận sung sướng lắm, bác đưa tay lên vỗ vỗ, vuốt vuốt, để cho bà lão nghe thấy tiếng bồm bộp của nó.
Bác Thuận nói:
- Nhưng mà nó bé quá! Nếu nó dài thêm độ vài ba tấc nữa, làm khăn quàng cổ thì hay quá.
Bà lão nhìn con cáo, vân vê tai nó, vuốt vuốt đuôi nó, nói:
- Nếu nó còn sống, trông đáng yêu lắm đây! Tôi rất thích nuôi nó.
Rồi lại vào một buổi sáng, bác Thuận lại đi thu hồi những viên thuốc nổ. Nhưng lúc ban đêm, đặt những mười ba viên thuốc nổ, nhưng chỉ thu lại được có tám viên, mất đứt đi năm viên, vậy mà chẳng thấy có con cáo nào bị nổ chết.
Ông lão hơi bị thất vọng.
Năm ngoái còn gọi là thu hoạch kha khá. Năm nay cáo đã ít đi nhiều, và lại chẳng có con nào bị “sập bẫy”.
Ông lão ngồi trên đống tuyết, xoa xoa đám tuyết đến mỏi cả tay và lặng lẽ đốt thuốc lá. Mặt trời đã mọc rồi, khói thuốc in bóng lên tuyết, im lìm đỏ đọc lên.
Giữa lúc đó, ông nhìn thấy hình như ở một mép núi trắng xóa tuyết kia, có cái bóng của một con gì đó đang di động, ông lão ngẩng đầu theo dõi, nhìn kĩ, thì ra đó là một con cáo già cực lớn, óng ánh, lấp lóa một khối màu vàng kim. Điều kì lạ hơn cả, là trước mặt con cáo già còn hai con cáo non, đang tung tăng, nhảy nhót. Trên mặt tuyết bốc lên ba đám bụi tuyết, trông đẹp như những vòng hoa...
Về sau, mấy con cáo non chừng như không đi nổi nữa. Con cáo già, dừng lại, ngoảnh nhìn về phía sau, rồi lấy mõm húc húc vào chân sau con sói con, ba con cáo vượt sang mép núi bên kia, và không còn nhìn thấy gì nữa.
Thật là một bức tranh đẹp đẽ, bác Thuận chưa được nhìn thấy bao giờ...
Bà lão từ phía sau chạy tới, cũng nhìn thấy rõ cảnh ấy. Bà nói giọng cao vút:
- Cáo! Cáo! Con cáo!
Bà vô cùng kinh ngạc, đời sống bí ẩn của loài cáo bỗng nhiên mở rộng ra một khuôn cửa sổ; bà nhìn thấy rõ mồn một, những con cáo sống khác hẳn với những con cáo chết thảm thương mà ông lão vẫn mang về nhà, với cảnh tình ấy, trông chúng thật đáng yêu. Nhưng những con cáo đã biến mất rồi, trên sườn núi tuyết chỉ còn một màu trắng tuyết, trong sáng như một tấm gương soi.
Bà lão bỗng tỏ vẻ nghi ngờ:
- Đấy có đúng là những con cáo không?
Bác Thuận đáp:
- Cáo thật chứ sao.