Chị quát ai thế, chị Ðào! Bà Ðồng, giật giọng, hất một cái lườm lên mặt người con dâu vừa từ ngoài sân bước vào nhà. Tay vẩy vẩy nước, mặt Ðào xụng xịu, mưng mưng. Nhưng mà Ðào giận dỗi ai mới được cơ chứ ! Mà làm sao lại có thể giận dỗi được! Bà đang dỗ dành con bé. Con bé èo ẹo khóc, vì nó khát sữa, vì nó gắt ngủ. Ba ru dín, nựng nọt con bé. Là mẹ con bé, Ðào phải thừa hiểu điều đó, chứ sao lại dám từ ngoài bể nước quát vào :"Bà có im mồm đi không. Bà có cho tôi sống không, hở bà!" Ðào quát ai ? Bà là mẹ chồng nó. Bà không phải là người ăn người ở trong nhà nó!
"Ðã thế thì đây, trả chị!" Ðặt đứa nhỏ vào chiếc cũi gỗ, Bà Ðồng ngẩng lên, dằn. Và đứa trẻ mới chín tháng, nhưng đã cảm nhận ngay được thái độ dằn hắt của bà nội, liền xệch miệng hệ hệ mếụ
- Muốn khóc, hả?
Mẹ nó đi tới cái cũi, cúi xuống, bế phắt đứa nhỏ lên, rít :
- Ðến giờ thì ngủ đi ! Quấy quả nó vừa chứ. Một núi công việc. Giặt giũ, cơm nước, quét quáỵ Cái gì cũng đến tay!
Rồi ngồi xuống phản, xoay chiều đứa bé, vạch vú ấn vào miệng nó. Nhưng, con bé vừa bập môi vào đầu vú mẹ, lập tức lại nhè ra, oẻ người, ngoái ra cửa, tay vẫy vẫy như gọi bà.
- Ngủ đi, bà ơị
- Bà bà bà...
- Ngủ đi cho tôi còn làm. Bà làm khổ tôi nó vừa vừa chứ, bà ơi!
Ghì đứa bé vào ngực, định cả vú lấp miệng em không được, tức mình, mẹ nó phát đánh bộp một cái rõ mạnh vào mông nó. Con bé đang mếu máo lập tức khóc thét lên. Mẹ nó cáu tiết đặt phịch nó xuống giường, vớ cái phất trần đập phành phạch vào tường, dậm doạ. Con chó bông A Cát đang ngủ dưới gầm giường, thấy động, chui ra, chồm hai chân lên mép giường, đuôi phất nhè nhẹ theo thói quen, lập tức được nhận luôn một nhát quất, kêu ẳng một tiếng, tọt vào gậm giường, rên ư ử. Ðứa bé khóc hờn. Con chó kêu rên. Người phụ nữ trẻ quát tháọ Căn buồng nhỏ náo động.
Bà Ðồng đứng ở hiên, với cái khăn, lặng lẽ lau mặt. Mọi khi gặp phải cảnh này, có bao giờ bà lại thờ ơ như thế ? Mọi khi là thế nào bà cũng vứt bỏ hết mọi việc, đâm bổ vào nhà. Và việc trước nhất là bồng con bé lên, áp nó vào ngực mình như ủ ấp chở che đứa nhỏ, như trở thành điểm nương tựa cho nó. Ôi, cái Hoa bé bỏng tội nghiệp của bà ! Cháu là hòn ngọc hòn vàng, còn hơn cả hòn ngọc hòn vàng, của bà. Mày là cái gì mà mày dám quát mắng tao, hở cái con mẹ Ðào kia ! Con mẹ Ðào kia hư lắm, đã để em khóc lại còn mắng mỏ em. Bà là bà sẽ xđánh roi con mẹ Ðào cho chừa cái thói hay nạt nộ em. Ôi, bà thương, bà thương !
Mọi khi là vậỵ Là đứa bé được nâng niu, dỗ dành và nó tuy còn rất nhỏ, nhưng đã cảm nhận được tình âu yếm từ lời ru, tiếng nói, bàn tay bà. Nguôi cơn hờn tủi, nấc nấc mấy tiếng xong là đứa bé ập mặt vào ngực bà, mắt gà gà. Và lúc ấy bà sẽ hạ cái võng. Bà gọi mẹ Ðào, bố Nghĩa, lấy sẵn cho em cái gối, cái tã. Rồi bà thẽ thọt dịu dàng răn bảọ Rằng trẻ nhỏ hồn vía nó còn lỏng lẻo lắm, quát tháo to tiếng là nó sợ, nó bạt đị Nó sợ, nó bạt đi nên con bé vừa thiu thiu lại đã giật mình, nói mê gọi bà đây nàỵ
Mọi khi là vậỵ Là lát sau cái võng đánh bổng tít lên trong tiếng bà ru và cái khẳng võng kêu ọt ẹt đều đềụ Ru con a hả a hà. Con nín mẹ hả, con la mẹ buồn.
Mọi khi là vậỵ
Còn hôm nay ?
Hôm nay, lúc này thì bà mặc. Mặc đứa trẻ khóc lặng một hơi dài nghe mà xót tới tận ruột gan. Mặc con mẹ nó cầm cái phất trần, mắt long sòng sọc, nhe răng gầm rít : Mày có câm ngay không ? Câm ngay ! Câm ngay ! Không thì tao... giết ! Tao giết ! Trời ! Nghe mà khiếp quá. Ðàn bà mà có người độc miệng phũ mồm thế ư ? Ðàn bà gì đàn bà thế ! Có con thì phải khó nhọc vì con. Khó nhọc vì con là cái lẽ tự nhiên. Chứ sao động khó nhọc vào thân là than thân trách phận, là đánh mắng con cái, là làm ầm ỹ cả lên. Con bé Hoa, đã vậỵ Lại còn thằng bé Hiếu bốn tuổị Bốn tuổi là tuổi nhung nhăng, dại người, ương dở. Ðang ăn xôi đỗ đen, sực nhớ lại nằng nặc đòi mua xôi gấc. Ðang giữa mùa nóng nực lại bắt bố lôi quần bò, áo bò ra mặc. Nửa đêm thức dậy đòi dẫn ra sân đá bóng, tập xe đạp ba bánh. Ngày ngày vẫn là háo hức đi học mẫu giáo, nay bỗng dưng dở chứng, nguây nguẩy kêu không đi học nữa, mà chẳng có lý do gì. Thì thế mới là đứa trẻ con. Ðứa trẻ con chưa thành người, lý lẽ chưa hiều, phải trái chưa phân. Ngọt ngào dễ dàng mà bảo ban nó dần dần còn khó, đằng này lại giật đùng đùng. Ði học ! Không nghe thì que vào sườn. Chỉ có xôi đỗ đen thôị Không ăn thì nhịn ! Bà chiều nó, nó hư, không ai dạy được ! Rồi hất cái phất trần lên.
Một nhát phất trần vào mông thằng bé là chục nhát quất vào mặt bà. Thì rõ ràng là không biết nể mặt bà. Thì rõ ràng bỉ bai bà rồị Bà là mẹ chồng nó. Bà là cán bộ ngân hàng đến hạn tuổi thì về nghỉ và có lương hưụ Ông cũng vậỵ Cả đời vất vả rồi, nay con cái đã lớn, ra ở riêng cả, nghĩ đã đến lúc có thể săn sóc nhau trong vô tư, thanh nhàn. Một căn nhà nhỏ ở ngoại thành. Một vườn cây xinh xắn. Một đời sống đầy đủ an toàn, vui vẻ. Còn gì ước ao hơn. Vậy mà hoá ra đời sống vân còn nhiều ràng buộc quá. Ông lên thăm con về, thở dài thườn thượt, kêu : Vợ chồng nó vất vả quá. Kẻ sĩ lăn lộn tìm kiếm cái cao siêu thì được nhận một đời sống nghèo nàn. Còn bọn thực dụng thì phè phỡn thừa thãị Thằng Nghĩa vướng mắc cá nhân với lão thủ trưởng viện. Nó đã nhẫn nại chịu đựng và chủ trương cắn răng nhẫn nhục, nhưng bây giờ nó đang tính bỏ việc. Tôi lo quá. Còn đang băn khoăn thì con trai xộc xuống nhà : Mẹ ơi, mẹ lên giúp Ðào vớị Nhà con ốm yếu quá !
Bà Ðồng mới vội khăn áo lên thăm vợ chồng Nghĩạ Lên rồi là không về được. Vì con dâu mới ở bệnh viện về. Mặt u oải, xanh rớt như tàu lá. Mới hăm tư tuổi đầu mà má đã trũng, mép có nếp nhăn. Không đủ sức đạp xe đi làm chứ đừng nói là ngày tám tiếng ngồi lỳ trước máy vi tính nhấp nhoáng con số ! Thế là phải nghỉ việc nửa năm. Nửa năm, sáu tháng có lúc nào bếp than thôi đỏ rực. Khắp nhà, chỗ nào cũng sực nức nùi thuốc bắc. Khổ ! Chửa đẻ, sinh nở là cái hạnh phúc của phụ nữ. Mà cũng lại là cái khổ ải của đàn bà. Hai đứa trẻ đẻ gần nhaụ Lại còn xẩỵ Một lần xẩy là bẩy lần đẻ. Lại còn nạo, hút. Người như cái xác ve, héo hắt, ủng eo, như có cái mầm bệnh oan nghiệt ủ ở trong ngườị
Hôm nay thì khác hẳn mọi khị
Hôm nay, lúc này thì bà Ðồng mặc mẹ con nó. Bà cứ nằm ở trong buồng. Bà nằm một mình ở trong căn buồng nhỏ, tới lúc nghe dâng lên cái xôn xao ở ngõ phố tiếng xe máy, tiếng người thì biết là chiều buông. Ðó là lúc chiếc xe rác gỗ hồi chuông rè đi quạ Là lúc Nghĩa, con trai bà đi làm về và đón thằng Hiếu ở lớp mẫu giáo về nhà.