Ðịnh cư tại Hoa kỳ ba mươi năm rồi tôi chưa một lần về Việt Nam. Thỉnh thoảng cũng muốn về để ăn một cái Tết ở quê nhà, đồng thời thăm viếng mồ mả ông bà, thăm lại cảnh cũ người xưa, bà con làng xóm, thăm bạn bè ai còn ai mất, họ đang làm ăn ra sao, họ đang sống như thế nào. Ðiều này cứ ám ảnh mãi trong tôi mỗi lần Tết đến trên xứ người. Năm nào còn chừng mười lăm, hai mươi ngày đến Tết lòng cứ nôn nao. Vậy mà cũng chưa thực hiện được mng qui cố hương để được nhìn lại nét đẹp truyền thống ngày Tết quê hương. Ra hải ngoại bao nhiêu năm cũng nêu cao, pháo đỏ, bánh chưng, trà hương, bánh mứt, mai vàng, lân múa xập xoè...ở các cng đồng người Việt, nhưng chưa đậm đà hương vị Tết như trên quê hương mình.

Suốt năm lo làm ăn thế mà tiền bạc không mấy dư dả. Công việc bề bn, tất bật suốt năm không ngớt. Nếu có để dành được trong năm, đến cuối năm phải lo mọi thứ cho cái Tết gia đình rồi đâu lại vào đó. Không còn dư lại đành hẹn Tết năm tới.
Ngọc, bà xã dễ thương của tôi và mấy đứa nhỏ cứ vài năm lại về Việt Nam một lần ăn Tết. Mỗi lần đi là Ngọc cứ thủ thỉ rù rì kêu nài tôi cùng đi cho có vợ có chồng theo như ý nghĩ của nàng là vui cùng hưởng, buồn cùng chia, có khó khăn vất vả giữa đường là có mà lo cho nhau. Nàng thật là con người quá lo xa. Nghe thì cũng mủi lòng thật mà trong dạ thì ngần ngừ nửa đi, nửa ở. Tôi lên nước làm eo nại cớ đi trọn b gia đình không ai trông nom nhà cửa, bỏ phế là mất sạch sành sanh, qua lại lấy gì mà ở, xe đâu mà đi. Không ai chăm sóc mấy cái bill nợ nhà, nợ xe, điện, nước...Ði nhiều người tốn tiền nhiều, có đi ít đở tốn cho gia đình có sao đâu. Thôi thì em và các con đi đi, phần anh thì dành cho năm tới. Năm tới, rồi năm tới nữạ..cứ mỗi lần Tết sắp đến lại hẹn.

Nghe người ta nói nhiều chuyện vui, chuyện buồn xảy ra mỗi ngày trên quê hương lòng cứ bâng khuâng điều này điều nọ. Phố phường nhà cửa bây giờ xây dựng ngổn ngang, vô trật tự, mất hết những dấu vết ngày xưa. Người xe tấp nập không lối chen chân. Thực phẩm thiếu vệ sinh, ăn vào thường bị tiêu chảy. Buôn bán giá cả thách trên trời dưới đất người mua không biết đâu mà mò cho đúng giá. Ðĩ điếm, trụy lạc tràn lan như nước vỡ bờ. Nạn cúm gà đang hoành hành dữ di. Tư bản đỏ lắm tiền nhiều bạc nhờ tham nhũng bóc lt người dân, bòn rúc ăn cắp tài sản quốc gia, vung tiền ăn chơi tiêu xài thật chóng mặt. Việt kiều bây giờ đã lép vế rồi, mất đi cái hào phóng ngày trước. Nhắc hai tiếng Việt Kiều tôi rất hoảng sợ. Tôi không dám nhận mình là Việt Kiều. Tôi chỉ là người dân đi lánh nạn cng sản một thời gian rồi về bà con ơi ! Ai cũng nhận mình là Việt kiều, khúc rut nghìn dặm để hãnh diện với người dân nghèo trong nước, để cho nhà nước việt cng ve vãn nút sạch núm rut. Còn người trong nước thì nghe đến hai tiếng Việt kiều nhất định họ nghĩ trong túi phải có một xấp đô la dày cm. Có đô la là có tiền đầy ắp trong túi tiêu xài ngớp mặt ai mà không ham chứ, để ăn chơi vung vít cho đời biết mặt. Hãnh diện cái mác Việt kiều, cứ thích tiếm dụng những tước vị kỷ sư, bác sĩ, giám đốc, chuyên viên...tài năng xuất chúng trên xứ người để cho đời ngp thở với mình. Tàn cuc, quay ra hải ngoại hì hục đầu tắt mặt tối xác xơ thân phận, è cổ ra kéo cày chẳng khác nào một tên cu li hạng bét. Thấy vậy cũng buồn cho người mình rồi chẳng muốn về nữa.

Mới năm ngoái, nhà tôi và mấy đứa nhỏ lại về, đã năn nỉ tôi cùng đi, vậy mà tôi cũng chưa đi. Có lẽ nhà tôi ghiền về Việt Nam lắm. Rồi Ngọc nhất quyết bảo kỳ tới, có nghĩa là hai năm tới anh phải về với em một chuyến, lần này em nói là anh phải nghe em. Tôi chưa có ý kiến gì với "chỉ thị" của bà xã, cũng vì chuyện về Việt Nam ăn Tết cũng chưa mấy hấp dẫn trong tôi.
Thế mà bây giờ cái "tiêu đề" về quê ăn Tết sao nó cứ sôi sục, thôi thúc trong tôi một cách hết sức hấp dẫn và thú vị. Còn những hai tháng nữa mới đến Tết mà tôi tất bật đủ chuyện. Lo dành dụm tiền bạc, chắt chiu từ nhiều phía cất riêng. Rút tiền từ một credit card để dành sẳn. Những số tiền này là ngoại lệ dành riêng không dính líu gì với ngân khoản mà nhà tôi chi cho. Dự tính làm đơn nghỉ hai tuần lễ cng với hai tuần vacation, vị chi tôi được rong chơi ở quê nhà tròn tháng vào dịp tết năm nay. Ðồng thời chuẩn bị những cái lỉnh kỉnh mà tôi nghĩ rằng cần phải mang theo trong cuc hành trình.

Tôi quá nôn nóng đem chuyện bàn với bà xã dễ thương của tôi để dò xét phản ứng của nàng có điều gì rắc rối không cho kịp thời giải quyết. Tôi biết đàn bà rắc rối lắm, không đơn giản, dễ dãi như những người đàn ông chúng tôi đâu. Tôi khôn khéo chọn một giờ giấc đẹp nhất trong ngày để tỏ bày tâm sự. Tôi vào đề :
- Em ạ, Tết này anh xin em để anh về Việt Nam ăn Tết nhen em. Em cho phép anh đi không ?
Nhà tôi chưng hửng :
- Hả ?! Anh nói cái gì ?
Tôi biết thế nào Ngọc cũng phản ứng thật đáng ghét. Tôi xuống nước, nói nhỏ nhẹ như rót mật vào tai nàng :
- Tết này em cho phép anh về Việt Nam ăn Tết một lần đi em ?
- Anh đi một mình hả ?
- Ừa ! anh đi một mình. Em đi nhiều lần rồi, giờ thì cho anh đi một lần chứ.
Ngọc đỏng đảnh trề môi :
- Sao anh không chờ năm tới về với em ? Ði một mình đâu có được. Em nhất quyết không cho anh đi về Việt Nam một mình đâu. Em nghe đồn nhiều rồi. Em sợ.
Tôi khẩn khoản nài nỉ :
- Ði một mình hoặc đi chung với em đâu có gì là khác, có gì em phải sợ. Anh đi, em coi nhà. Cùng đi hết nhà cửa không ai trông nom ?
Ngọc hạch tôi :
- Nhiều lần em bảo anh đi, anh nhất quyết không chịu đi, để em đi một mình buồn muốn chết. Giờ hà cớ gì anh đòi đi về Việt Nam một mình. Anh đi, em đi nữa, có chịu thì vợ chồng mình Tết này ăn Tết ở Việt Nam, em khỏi sắm sửa Tết nhất ở đây nhen anh ?

Mặt tôi bí xị, tôi lặp lại cái cớ :
- Ði hết, ai coi nhà hả em ? Mãy cái bill ai trả ? Sao em không ưu ái cho anh một lần có được không ?
- Anh đừng lo. Nhà đóng cửa, nhờ ông Mỹ hàng xóm trông giùm. Còn bill để đó về trả.
Ðúng là đàn bà lắm cái rắc rối. Biết làm sao bây giờ đây ? Tôi cảm thấy không được vui cho chuyến về Việt Nam một mình kỳ này. Nhưng tôi cũng chưa chịu thua bà xã của tôi. Tôi đang tìm cách thuyết phục.
Nhưng tối lại tôi được tin vui. Trong phòng ngủ, tôi đang nằm trên giường đọc tờ báo, Ngọc sà vào lòng tôi nũng nịu :
- Anh muốn về Việt Nam trong dịp Tết này, thôi thì em cho phép anh đi đó. Thấy anh năn nỉ, không được vui, em thương anh.
Nghe Ngọc thỏ thẻ nổi thương hại chồng thật đáng ghét nhưng lòng thì mừng vô cùng. Tôi ôm cứng Ngọc vào lòng nói ngọt như đường phèn :
- Cám ơn em. Anh cám ơn em vô cùng. Anh chỉ về vài tuần rồi qua mà. Anh về với ý định thăm mồ mã, xem xét để ước tính xây các ngôi m, sợ để lâu lạn mất có ti với bề trên, đồng thời để ăn một cái Tết tại Việt Nam mình cho nó vui vậy thôi. Ba mươi năm rồi, anh thiếu chuyện đó. Ðt nhiên lại thấy thèm em ạ ! Anh cảm thấy thèm ghê dị.!

Bà xã dễ thương của tôi nằm ép sát vào tôi lên nước dặn dò thật bài bản :
- Em chỉ cho phép anh về một mình lần này thôi đó. Lần khác có đi thì phải đi với em nghe chưa ? Về lo công việc rồi qua. Không còn ai thân nhân họ hàng, thì về ở nhà ông chú mà ăn Tết, không được lăng nhăng lít nhít chuyện gì nhé. Em mà biết được hả ? là anh khổ với em dài dài, đừng có trách em cơ.
Tôi tiếp tục ca bài ca con cá rất ư là cảm đng :
- Em ghen với anh nữa rồi. Ngoài em ra, những người khác đều vô nghĩa. Tin anh đi. Anh thề với em...
Nghe tôi nói thề thốt, Ngọc bụm miệng tôi :
- Tin hay không là quyền của em mà. Không có thề. Ðàn ông các anh khó ai lường được. Anh là chồng của em, em có quyền chăm sóc và gìn giữ anh. Ðừng có thắc mắc với em.

Tôi chỉ lo sợ Ngọc hiểu biết chuyện thì nguy mất. Tôi áy náy suy nghĩ, lo lắng. Ðã quá năm mươi, hai lần sinh nở, Ngọc vẫn trẻ đẹp mơn mỡn, trông qúi phái dễ thương lắm. Nàng là người vợ đảm đang trong gia đình và đã cho tôi một hạnh phúc toàn vẹn kể từ ngày cưới nhau. Ngày ấy, Ngọc và tôi cùng dạy học tại trường trung học công lập Duy Tân, Phanrang. Còn Lài, bạn gái rất thân của Ngọc cũng là cô giáo dạy chung trường. Cả ba chúng tôi đã trở thành những người bạn rất thân. Từ tình bạn chuyển sang tình yêu không mấy chốc. Tôi yêu Lài. Tôi lại yêu luôn cả Ngọc. Hai người bạn gái đồng tuổi, đồng tài sắc mười phân vẹn mười. Ngược lại cả Lài và Ngọc yêu tôi say đắm. Mối tình tay ba thật đằm thắm và khắn khít. Ngọc và Lài đều nhận ra rằng mình cùng đang yêu say đắm một người. Ai cũng muốn chiếm cho bằng được người mình yêu, vậy mà không ai tỏ ra giận hờn, ghen tị với nhau. Chúng tôi có nhiều kỷ niệm cho tình yêu của những ngày tháng nóng bỏng đó.

Những lúc vắng Lài là có Ngọc âu yếm chia xẻ tình yêu bên tôi như bóng với hình. Khi Ngọc vắng mặt, Lài và tôi trao cho nhau tình yêu nồng thắm quấn quít bên nhau không rời nửa bước. Trước tình huống hai người bạn gái cùng yêu tôi một lúc, đôi khi tôi lại cảm thấy phân vân khó xử vô cùng. "Ðàn ông năm bảy trái tim - Trái trao cho vợ, trái tìm người yêu ". Hoặc, Sông bao nhiêu nước cũng vừa - Trai bao nhiêu vợ cũng chưa vừa lòng." Chuyện ông bà mình ngày xưa bảo người đàn ông là như thế đó. Bây giờ tôi biết đặt ai là vợ, ai là người yêu, vì hai người bạn gái đều cân phân vẹn toàn cả hai. Vợ thì ăn đời ở kiếp. Người yêu thì nay gần mai xa. Thật là khó xử cho tôi lắm người ơi ! Thương người này mà bỏ người kia thì cũng ti. Mà thương hết hai người cũng khó xử lắm cơ.
Tôi nảy sanh ra ý định rời bục giảng, ghi tên vào quân đi để nhờ thời gian và sự xa cách giúp tôi một thử thách chọn lựa. Nhưng càng đi xa, thì... em càng nhớ anh, thế mới khổ. Ngọc và Lài cứ đồng loạt cùng rũ nhau đi thăm tôi tại quân trường, ở các vùng đóng quân xa xôi vào những ngày cuối tuần hoặc trong các dịp nghỉ hè.

Cho đến lúc chuyện tình tay ba không biết có đẹp hay là không đối với Lài sau gần ba năm trời ươm mng. Còn với Ngọc thì đã vẹn câu thề khi tôi quyết định làm đám cưới với nàng. Ngày cưới của tôi và Ngọc, Lài đã ngẩn ngơ chua xót để buồn thương cho một mối tình mất mát.
Trước ngày cưới, Lài mời tôi và Ngọc dự bửa cơm đạm bạc tại nhà nàng. Lài chúc mừng vợ chồng tôi vẹn toàn hạnh phúc và cũng đừng bao giờ quên nàng.
Lài nói thẳng với Ngọc :
- Em chúc mừng anh chị. Hạnh phúc của chị có hôm nay cũng chính là hạnh phúc của em hy sinh cho chị. Chị biết chứ ? Em không có gì phải ghen tương hoặc trách móc chị, vì chúng ta mỗi người đều có duyên phận mỗi người. Với anh Tâm, em có duyên, không phận. Chúng ta hãy gắng giữ tình bạn cho nhau. Em chỉ mong chị một điều, hãy chăm sóc anh thật chu đáo để anh được hạnh phúc bên chị. Như thế chị Ngọc nhé.
Lài nói với tôi trong nước mắt :
- Không đưọc làm vợ của anh, chính đó là nỗi bất hạnh đối với em. Em thề có đất trời chứng giám, không được sống bên anh, em sẽ ở vậy suốt đời cho đến ngày nhắm mắt. Ngoài anh, em không thể yêu thương một người nào khác. Em hy vọng anh được hạnh phúc bên cạnh người vợ tài sắc của anh. Còn em, tình yêu anh vẫn không phai mờ trong tim em, anh Tâm, hãy hiểu cho em.
Chuyện tình tay ba kết thúc sau ngày cưới của tôi và Ngọc. Thời gian đi qua, tôi cầu xin mọi điều may mắn đến với Lài, giúp nàng tìm được niềm vui bên cạnh một người đàn ông vừa ý . Ðến một năm sau miền Nam bị giặc phương Bắc cưỡng chiếm, tôi đưa gia đình di tản tìm tự do. Từ lúc đó vợ chồng tôi không còn nhận tin tức về Lài. Chỉ một lần tôi được biết Lài vẫn còn ở trong nước, cùng vài người bạn vào Saigon mở tiệm may và sau đó không còn biết gì thêm nữa.

Ðối với Ngọc, thỉnh thoảng tôi nhắc đến Lài, nàng cảm thấy khó chịu và không bằng lòng. Những năm sau nữa, vài lần tôi nhắc đến Lài, Ngọc thẳng thừng nói với tôi :
- Em không muốn anh nhắc đến chuyện cũ nhất là nhắc đến tên chị Lài là em không thích. Trong tim anh chỉ có em mà thôi. Chuyện ngày xưa anh hãy quên đi nhất là chị Lài. Anh phải hiểu như thế cho em.
Thôi thì tôi phải nghe theo lời bà xã, nhưng trong lòng tôi vẫn còn vấn vương đến người bạn ấy với những suy nghĩ thánh thiện. Hơn ba mươi năm, đời sống của Lài ra sao ? Nàng đã lập gia đình chưa ? Tôi hy vọng Lài đang hạnh phúc bên chồng. Tôi đã không còn nghĩ gì đến tình yêu của hai người đã có trước. Tôi hy vọng được giúp Lài điều gì đó trong tình bạn mà mình có thể làm được.

Tình cờ mấy tháng trước tôi được đọc một tờ báo trong nước do một người bạn về Việt Nam mang sang. Khi đọc các mục quảng cáo tôi biết Lài đang làm chủ một xưởng may lớn. Trong trang quảng cáo xưỡng may của Lài có đủ địa chỉ, số điện thoại, cả địa chỉ email. Tôi mừng và dấu kín Ngọc việc này, vì Ngọc đã không còn muốn nhắc đến Lài cũng chỉ vì nàng không còn muốn tôi nhắc nhở đến người bạn gái ngày xưa.
Tôi khởi sự email cho Lài để thăm hỏi. Lài trả lời ngay sau đó. Lài rất mừng khi được biết tin tức về tôi và Ngọc. Lài vẫn giữ lời từ ngày đó, không lập gia đình với ai. Lài miệt mài với công việc kinh doanh hằng ngày, và phụng dưỡng cha mẹ già ở quê. Nàng vẫn còn nghĩ về tôi và Ngọc và hy vọng sẽ có ngày gặp lại nhau. Lài cho biết cuc sống tương đối đầy đủ và không còn mong gì hơn. Lài nài nỉ vợ chồng tôi Tết này về Việt Nam ăn Tết để được hi ng, vì xưỡng may cũng sẽ nghỉ nhiều ngày trong dịp Tết để nàng có nhiều thì giờ tiếp đón chúng tôi.
Tôi nhận lời về Việt Nam một mình trong dịp Tết này. Nếu có rủ Ngọc, tôi biết nhà tôi sẽ từ chối thẳng thừng, còn có thể ngăn trở chuyến đi của tôi. Thôi thì đi một mình cũng được, về thăm quê hương, ăn Tết một lần ở quê nhà, thăm mồ mả, thăm bạn bè, cảnh cũ người xưa và nhất là để biết được cuc sống của Lài một cách cụ thể. Email cuối cùng tôi cho Lài biết những suy nghĩ của tôi, ngày giờ về, chuyến bay và một vài chi tiết đón tại phi trường.

Còn mười hôm nữa đến Tết tôi thu xếp công việc. Ngọc căn dặn tôi việc gởi, nhận hành lý, lúc chuyển máy bay, khai báo hải quan...theo kinh nghiệm mấy chuyến đi vừa rồi của nàng. Ngọc nghiêm chỉnh cứ nhắc chừng tôi đừng đi rong chơi nhiều, coi chừng móc túi, bệnh tật lúc này nhiều lắm, không chừng chúng cuỗm hết giấy tờ, không còn để trở lại Mỹ mà nàng đã từng nghe và từng chứng kiến. Ôi thôi ! Ngọc nhắc đi nhắc lại đủ thứ chuyện nghe nhức cả cái đầu !
Chưa hết, Ngọc còn chọn những b quần áo thật đẹp của tôi và mọi thứ lỉnh kỉnh xếp vào một va ly đầy ắp. Những món quà Tết cho vợ chồng ông chú và của mấy người bạn của Ngọc được nàng ghi chú cẩn thận từng món xếp vào một va ly khác. Những món tôi cần mang theo thì Ngọc vứt ra, những cái tôi không thích, nàng lại xếp đầy trong hai va ly. Tôi chịu trận để cho bà xã muốn sao thì muốn, căn dặn điều gì đó thì căn dặn, thật ra thì mình cũng không đến nổi nào ngu ngơ, và cũng muốn chuyến đi được êm thắm, nếu rủi, lỡ Ngọc thay đổi ý định thì tôi cũng chẳng biết làm sao bây giờ.

Lúc ngồi trên máy bay lòng tôi nôn nao, bề bn những suy nghĩ. Tôi đang nghĩ về Lài nhiều hơn cho chuyện gặp gỡ sau hơn ba mươi năm. Nếu ai bảo rằng dứt khoát quên đi như Ngọc thường nói với tôi thì chắc chắn cũng khó có thể dứt khoát được. Tôi vạch cho tôi chương trình vui Xuân ăn Tết trong những ngày đầu năm trên quê hương. Nhất định tôi phải thuê phòng ngủ để thuận tiện thăm Lài trong thời gian ở Saigon. Tôi phải về nhà vợ chồng ông chú, đi trao quà Tết cho những người bạn của Ngọc, đi thăm mồ mả, thăm vài người bạn thân... trở lại Saigon cùng Lài đón giao thừa, mừng Xuân, đi du ngoạn các thắng cảnh...và còn những tiết mục khác sẽ có sau đó để cho qua hết ba mươi ngày được phép về quê ăn Tết. Càng phác họa, suy tính, lòng tôi rn lên niềm vui như chưa từng có.

Phi cơ đáp xuống phi trường Tân Sơn Nhất trong quang cảnh nhiều thay đổi không còn gì quen thuc trong ký ức của tôi. Tôi cũng đã nghe nhiều về b mặt đất nước đổi thay sau ngày đổi chủ. Ba mươi năm thời gian nửa đời người, sự khác biệt giữa quá khứ và hiện tại là điều phải xảy ra.
Người Việt Nam ở nhiều nước trên thế giới về Việt Nam ăn Tết đông đảo. Hôm nay ngày đưa ông Táo về trời, lượng ngưòi về nườm nợp. Họ đi và về hằng năm không biết mệt mỏi cũng vì tình cảm con người luôn gắn bó với quê cha đất tổ. Từ lúc xuống máy bay, nhìn mọi nơi tôi chẳng còn tìm thấy một khuôn mặt quen thuc. Tôi cảm thấy đang như kẻ xa lạ, lạc lõng giữa lòng quê hương không còn gì gắn bó ràng buc.
Làm thủ tục hải quan, nhận hành lý, tôi vi vã tiến ra khu vực thân nhân đưa đón đang lố nhố dày đặc người. Lòng tôi càng lúc càng nôn nao kỳ lạ. Sự mệt mõi sau những giờ ngồi trên máy bay bị lắc lư nhồi xốc vì thời tiết xấu đã không còn nữa. Tôi đang chuẩn bị tinh thần để nhìn ngắm người bạn cũ ba mưoi năm lắng sâu trong tiềm thức. Mọi người nối đuôi nhau bước qua khu vực chờ đợi. Hai tay tôi kéo hai va ly, mắt thì nhớn nhác tìm kiếm Lài trong đám đông người dày đặc trước mặt.

Ðã năm phút, tôi vẫn chưa tìm thấy Lài giữa đám đông. Có thể nàng đến trễ hoặc đang đứng một nơi nào đó chờ tôi. Xung quanh tôi bao nhiêu cảnh đưa, đón diễn ra đầy nước mắt cũng như vang vang tiếng cười thật náo nhiệt và cảm đng. Lòng tôi se thắt và chùng xuống trước cảnh kẻ ở người đi, hoặc vui vui trước nổi reo mừng đoàn tụ của người trở về. Ðt nhiên, Lài đến bên cạnh tôi lúc nào không hay. Lài ôm chầm lấy tôi sau lưng, reo lên trong tiếng cười giòn giã :
- Anh Tâm ơi ! Em đây nàỵ.! Anh Tâm ! Anh không nhận ra em sao ? Em đã nhìn thấy anh từ đằng xa kìa.. và...và .em làm cho anh ngạc nhiên đâỵ..anh Tâm...