Người ta nói xây nhà là việc lớn, quan trọng của cả một đời người, phải chuẩn bị một thời gian khá dài, phải coi ngày, coi tháng, coi tuổi... Thế nhưng, tất cả đối với tôi như trong một giấc mơ.
Đùng một cái, khi con đường được nâng cấp, láng nhựa và tôi nhận được tờ giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, tôi quyết định cất lại ngôi nhà mình đang ở. Nội cái hành trình để có được tờ giấy sở hữu một căn nhà chưa đến bốn mươi mét vuông của tôi là cả một đoạn đường đầy khó khăn, gian khổ.
Căn nhà tôi ở ngày trước là một căn nhà lụp xụp được tách ra từ một phần ba căn nhà lớn do người chủ cắt bán đi dần, mà bạn bè thân thiết thỉnh thoảng vẫn đùa là cái chái của nhà bên kia. Khi tôi mua ngôi nhà này, người ta điều ra tiếng vào, vì bề ngang của nó quá hẹp chưa đến ba mét và nằm ngay ngã tư đường, nếu có vô đường, nhà tôi chẳng còn gì hết. Tôi sống trong một tâm trạng không thoải mái như vậy mười hai năm trời, với căn nhà ngày càng xuống cấp, trời nắng thì gió bụi bay đầy nhà, trời mưa dầm thì dột, có khi phải chăng áo mưa lên màn mà ngủ. Mưa dứt đã ba bốn ngày mà tôi vẫn còn để thau hứng, do nước bị ngấm no từ sàn đúc phía trước nhỏ xuống. Chật chội vì bề ngang quá hẹp, nhà tôi thoạt nhìn vào trông như một cái kho hàng, đồ đạc sắp đầy hai bên chỉ chừa một lối đi nhỏ xíu...
“Đau bệnh tìm thầy già, làm nhà kiếm thợ trẻ”, tôi quyết định chọn Đạt làm nhà thầu qua lời giới thiệu của mẹ tôi, một người nổi tiếng là kỹ và khó tính: “Mẹ thấy nó hiền”. Ở đời yếu tố hiền đâu phải dễ kiếm. Tôi chỉ nói với Đạt trong hợp đồng miệng: “Chị tin tưởng hết ở em”. Đạt ba mươi tuổi, lúc đó vẫn còn độc thân. Chồng tôi cũng là một người khó tính, thế nhưng khi gặp Đạt anh cũng đồng ý với lý do đơn giản là Đạt cùng tôn giáo với gia đình. Trong đám thợ của Đạt có Cường, chuyên lo về vật tư, là anh em cột chèo sau này với Đạt, cũng là một thầy tu xuất.
Thợ hồ của Đạt đa phần là dân ở quê của tôi, toàn thợ trẻ, nhỏ tuổi hơn tôi nhiều lắm. Tuy nhiên, có một người học cùng lớp với tôi ngày xưa là Châu. Lúc đầu tôi không hề biết, bởi hằng ngày đi làm về, tạt qua ngôi nhà, tôi xem xét một chút rồi đi ngay. Một hôm Đạt nói với tôi: “Có một ông biết chị, ổng nói là bạn của chị, nhưng không dám nhận “bà con”, ổng còn nói ngày xưa chị học giỏi lắm...”. Tôi hỏi tới mới biết. Châu nói: “Bởi nghèo khổ quá, thấy bạn bè mắc cỡ”. Tôi cười thật to, nói một câu có cảm giác như mình nói theo một thói quen: “Thì anh thấy tui giàu gì cho cam, ở đời người ta sống chủ yếu là tình nghĩa...”. Sau đó, thân thiết và chan hòa hơn, Châu kể với tôi về những người bạn ngày xưa và cuộc sống hiện tại: “Bạn bè đa phần thành đạt cũng nhiều, chỉ có mình bởi ngày xưa học dốt, nên giờ phải đi làm thuê, làm mướn... Con bốn đứa, vợ buôn bán...”. Tôi nghe và trách sao đẻ nhiều, Châu cười một nụ cười thật hiền: “Trời cho nhiêu đẻ hết, giờ nuôi ăn học bắt hụt hơi”. Tôi an ủi Châu: “Thôi, dù gì con cái học hành được là ngon rồi, khối nhà giàu có con hư”. Châu cười rạng rỡ: “Nhờ trời thương, con cái không dốt như cha mẹ, ráng lo cho tụi nó sau này sướng, chớ đời mình khổ quá...”.
Trong đám phụ hồ ăn no vác nặng, có Phương mười tám tuổi, nhỏ người, đen đúa có đôi mắt to muốn choán hết cả khuôn mặt, tánh hay tự ái, ai nói động một tiếng là không thèm làm. Tụi phụ vẫn thường nói với nhau sau lưng Phương: “Muốn nó làm thì phải nói nịnh”. Phương kể với tôi cha mẹ nó bỏ nhau, mẹ lấy chồng khác, nó sống với bà ngoại tám mươi tuổi, đi làm phụ hồ nuôi ngoại. Nhìn cái dáng gầy nhỏ vác những bao xi măng oằn cả đôi vai, tôi phải quay đi và nhủ thầm: “Nó phải làm để sống”. Còn có anh Sáu, lớn hơn tôi vài tuổi lần đầu tiên đi làm phụ hồ là làm nhà tôi. Anh Sáu chăm chỉ làm việc, làm đâu dọn sạch sẽ đó, kể chuyện tiếu lâm rất hay, vui nhộn và dí dỏm. Ngày đầu tiên đến làm, anh nói với tôi: “Lần đầu tiên tui đi làm phụ hồ, tụi nhỏ chỉ đâu làm đó, lớn tuổi mà không có thâm niên, phải nghe theo lời tụi nó”.
Trong thời gian làm nhà, sốt ruột vì công trình, có những điều không thuận lợi trong công việc ở cơ quan, bức bối vì ăn ở chật chội ở nhà mẹ, mấy đứa con tôi thay đổi môi trường sống, chúng chưa kịp thích nghi, suốt ngày bị bà ngoại la hoài, tôi cảm thấy mình bị stress, dễ cáu gắt, phiền muộn. Bạn bè thân thiết động viên: “Cất nhà nhiều chuyện dễ bức xúc lắm, bỏ qua việc nhỏ, để tâm trí lo việc lớn”.
Đạt có nhiều công trình, nó phân bổ thợ, phụ đi theo từng cặp, từng nhóm gia đình cho ăn ý làm việc. Trong đám phụ toàn đàn ông ăn no vác nặng, nói năng bỗ bã có hai nữ là Nga và Vân, tuổi chưa đến ba mươi. Nếu xét cho cùng thì chẳng có họ hàng gì, bắt đầu có mối liên hệ bà con khi lấy chồng. Nga là chị dâu của Vân, hai đứa cứ suốt ngày vừa làm vừa tỉ tê. Cặp phụ này đi cùng với cặp thợ hồ là Mến và Phụng. Mến là chồng Vân, Phụng là anh ruột Vân. Tính ra, bốn người này bà con dây mơ rễ má. Nga ít nói, có đôi mắt rất buồn. Một hôm trời mưa, đám thợ hồ nghỉ hết, chỉ có mình Nga đến. Không có thợ thì phụ với ai, thế là Đạt cho Nga về. Nga nhìn tôi với đôi mắt thật buồn, tôi chợt nghĩ không biết, một ngày ở nhà của Nga có điều gì vui hơn khi làm việc ở công trường không. Nhìn chiếc xe đạp Nga khuất dần trên con đường, gió thổi ngược làm chiếc áo mưa bập bùng, lật phật, có cảm giác chiếc xe như muốn chao đi, chực ngã, tôi chợt nhớ đến gô cơm ém chặt thật đầy, chỉ có một chút cà xào, hái thêm vài trái me non của cây me sau nhà tôi, tôi nghĩ đến một ngày công phụ hai mươi hai ngàn, đạp xe mười lăm cây số từ quê ra thành phố, chiếc xe đạp cũng chỉ là một con ngựa sắt già nua cũ kỹ, đạp cọc cà, cọc cạch. Có một hôm, tôi hỏi chồng Nga làm gì, Nga nói chồng làm thợ hồ, nhưng giờ nghỉ rồi, ban ngày ngủ, ban đêm đi soi cá, ngày kiếm vài chục. Tôi hỏi Nga sao không kêu chồng đi làm chung. Nga nói: “Nhà có một chiếc xe đạp, đi xa ảnh chở không nổi”. Tôi liên tưởng đến cặp vợ chồng Mến - Vân, hằng ngày đi làm vợ chở chồng trên chiếc xe đạp cút kít. Vân lý giải: “Em làm việc nhẹ hơn, chở ảnh cho ảnh đỡ mệt. Tụi em đang để dành, phơi lương này, thêm phơi lương nữa là đủ tiền mua chiếc xe cúp 81”.
Có một cặp thợ đi cùng với nhau nữa là Xuân và Tiến. Xuân nhà khá giả, tay nghề cứng, Đạt cho coi ngó công trình. Tiến chưa lập gia đình, đi bộ đội về. Hai người này đều khéo tay, làm ăn cẩn thận, có trách nhiệm, đâu ra đó, chuyên công việc tô chỉ trang trí, lát nền, đóng men... Bởi làm ăn chỉn chu, biết để dành, nên hai người đều có xe máy, tuy không phải là xe đời mới, nhưng hai chiếc xe lúc nào cũng được lau rửa láng coóng.
Đạt cưới vợ khi công trình của tôi bắt đầu giai đoạn hoàn thiện, Cường nói với tôi: “Dự tính là xong công trình của chị, mới làm đám cưới nhưng không hiểu sao hai đứa nó cứ đòi nằng nặc xin bố vợ em cho cưới sớm”. Tôi cười: “Hay là có bầu chăng?”. Cường nói: “Không đâu, vợ thằng Đạt và vợ em hai đứa đều chưa muốn có con”. Tất cả những công trình của Đạt ngưng một ngày để ăn đám cưới, đúng nghĩa là ăn, vì Đạt mời thợ, phụ ngày hôm sau đám cưới. Đạt nói với tôi: “Mời ăn thôi, chớ mời đám cưới, tiền đâu mà họ đi, không có quà cưới thì tụi nó ngại, chị thấy đấy, toàn dân nghèo khổ cả”. Tôi quý Đạt ở tánh thương người, nó ít khi la lối thợ, phụ, nó vẫn thường nói với tôi: “Tụi nó làm mệt lắm, ép nó, nó làm không có chất lượng, đôi khi dễ xảy ra chuyện không hay”. Châu có lần nói với tôi: “Làm cho thằng Đạt, được cái lương đúng kỳ, có những ông thầu khác, nợ lương thợ năm này qua năm khác, nhất là các công trình nhà nước, mấy ổng cứ viện cớ: tiền rút không được, nản lắm”.
Có một bài hát mà tụi thợ hồ vẫn thường hay hát, tôi chỉ thuộc được hai câu: “Nhân gian kia mấy ai được vui. Yêu thương trong giấc mơ lẻ loi”. Mỗi khi có ai đó hát lên, bọn thợ thường đùa: “Con lạy cha, trời đang nắng để con làm, hát kiểu đó cha kêu trời mưa!”, rồi hết người này đến người khác vừa làm vừa trêu nhau. Anh Sáu nói với tôi: “Vậy mà vui chị à, có giỡn mới làm được”. Những bàn tay cầm bay uyển chuyển trát từng lớp xi măng lên tường, che giấu dần đi màu gạch đỏ, thỉnh thoảng lại buột lên câu hát, trên giàn lớp thợ tô, dưới giàn lớp thợ phụ, công trường lúc nào cũng rộn rã và vui, nhất là những câu chuyện tiếu lâm của anh Sáu.
Gần cuối công trình anh Sáu nghỉ với lý do: ở nhà xuống sạ, giống chuẩn bị hết rồi, bắt đầu vào mùa vụ. Tôi tiếc anh Sáu làm giỏi, Đạt cũng nói: “Ông Sáu này mới đi làm mà làm ngon”. Anh Sáu cười: “Đi làm đây cũng vui, nhưng việc nhà nhiều lắm”.
Đạt cưới vợ xong, nhiều chuyện xảy ra cho đám công nhân, ở một công trình khác một đứa phụ đang loay hoay dưới giàn, bỗng từ bên trên một miếng cốp pha rơi xuống, may mắn chỉ xẹt ngang trán, nhưng cũng phải đi bệnh viện cấp cứu. Rồi một ông chủ nhà khác bị giàn giáo ngã trúng đầu phải may mấy mũi. Nhưng có một chuyện rất buồn là trong đám thợ của Đạt có một đứa bị tai nạn giao thông và chết, tên nó là Lý, tuổi chưa đến ba mươi. Hôm đó Lý không đi làm, buổi tối đến nhà Xuân - Tiến chơi, hỏi thăm công việc ngày mai, lúc về bị xe máy tông, người gây tai nạn bỏ chạy mất. Nghe bọn thợ kể chuyện, tôi không hình dung được Lý là ai. Cường nói: “Thằng Lý cũng có xây nhà chị mấy hôm, sau tụi em chuyển nó xuống Hòn Rớ, nó có con vợ tên Loan, làm phụ ở nhà chị mấy ngày, người nhỏ nhỏ mà chị thường khen có hàm răng đẹp đó....”. Tôi nhớ đến Loan với chuyện nó bị mất chiếc xe đạp ở công trình khác. Cường chở tôi đi phúng điếu. Từ thành phố, đi về vùng quê tôi mất mười cây số theo quốc lộ, rồi rẽ, đi mãi, len lỏi trên những con đường đất, qua không biết bao nhiêu cánh đồng, tới sát chân núi mới đến được nhà Loan. Tôi nghĩ đoạn đường này với những ngày mưa gió cả hai vợ chồng phải chở nhau trên một chiếc xe đạp tìm đến thành phố kiếm miếng ăn mà thấy xót xa. Ngôi nhà nhỏ, xây gạch nhưng chẳng được tô trát gì, đời thợ chỉ chuyên đi tô điểm cho nhà người khác. Có ba đứa bé mắt tròn ngơ ngác, xôn xao khi nhà có việc. Loan rưng rưng nước mắt, nghẹn ngào khi thấy tôi đến thăm. Tôi nhìn bức hình trên bàn thờ vẫn không nhớ được Lý xây nhà tôi trong thời điểm nào. Sau này, đám thợ phụ thường nói với nhau: Thằng Lý thế mà sướng, giờ hết phơi đầu ngoài nắng, hết cầm bay, hô hồ, hô cát, xi măng rồi.
Ngôi nhà thành hình dần trong mắt khi lớp sơn mặt ngoài được phủ xong. Nhiều người khen nhà tôi đẹp, có người nói với tôi: “Không ngờ miếng đất nhỏ xíu như vậy mà cô cất được ngôi nhà to và đẹp quá”. Tôi cám ơn về một lời khen chân thành. Đạt nói với tôi khi quyết toán công trình: “Thường cất xong nhà, chủ nhà và thầu hay có mâu thuẫn, em sợ nhất điều này”. Tôi cám ơn Đạt thật lòng: “Tuy có những điều chưa ưng ý lắm, nhưng vợ chồng chị rất biết ơn em, ở đời đâu phải có tiền là có tất cả”.
Thỉnh thoảng Xuân, Tiến hay một vài người thợ nào đó ghé đến nhà tôi chơi, mỗi lần họ ghé chồng tôi lại lôi chai rượu ra. Họ không có việc làm, đang đi tìm việc. Đạt cũng chưa có công trình mới, một vài thợ giỏi, gắn bó lâu năm Đạt phải gởi các công trình bạn để còn sợi dây liên hệ với nhóm thợ cũ. Tôi muốn ví đời thợ như những người hát rong, đi diễn nơi này nơi khác kiếm sống, đem lại cho đời những ngôi nhà đẹp, đem lại hạnh phúc cho mọi người, riêng họ ít oi làm sao: một cái bay, bàn chà và cây thước thêm một gô cơm ém thật đầy, chẳng có chút gì gọi là dinh dưỡng, thế mà họ vẫn vui. Tôi vẫn hình dung được rõ ràng hình ảnh những con người cầm từng viên gạch, xúc từng bay hồ cho bức tường cao dần dưới ánh nắng mặt trời gay gắt, thỉnh thoảng lại buột miệng hát lên: “Nhân gian kia mấy ai được vui..., yêu thương trong giấc mơ lẻ loi...”, tiếng cười đùa, trêu chọc nhau rộn rã công trường...
Mùa xuân đã trở về cùng với những ngày nắng ấm. Có mấy chậu hoa quỳnh và chậu sứ, gần bốn tháng trời cất nhà tôi bỏ mặc chẳng hề tưới trên vuông sân thượng nhà cũ, giờ vẫn còn tươi roi rói như mới vừa có cơn mưa đêm qua, chậu bông sứ còn e thẹn nhú lên một đóa hoa màu hồng nhỏ xíu. Chậu hoa, dù không được chăm sóc, dù chỉ còn một chút sự sống mỏng manh vẫn cố gắng cho đời những cánh hoa đẹp. Tôi muốn cám ơn những người hát rong, những mảnh đời ghép lại làm nên cho tôi một ngôi nhà.
Facebook
Twitter
